Theo thống kê của Bộ Y tế, ở Việt nam có đến hơn 7% các cặp vợ chồng bị hiếm muộn, Trong đó, nguyên nhân vô sinh từ nam giới chiếm khoảng 30%. Vậy nguyên nhân gây vô sinh ở nam giới là gì? Cách điều trị ra sao? Hãy cùng Docosan theo dõi bài viết dưới đây.
Tóm tắt nội dung
Nguyên nhân gây ra vô sinh nam
Có rất nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng vô sinh nam, được phân chia thành 3 nhóm nguyên nhân: Do tình trạng bệnh lý, do môi trường sống và do lối sống không lành mạnh.
Nguyên nhân vô sinh nam do tình trạng bệnh lý
Khả năng sinh sản của nam giới có thể bị ảnh hưởng bởi các tình trạng bệnh lý và các tác dụng phụ của việc điều trị các bệnh khác. Cụ thể là:
- Giãn tĩnh mạch thừng tinh: đây được xem là một trong những nguyên nhân phổ biến gây nên tình trạng vô sinh ở nam giới. Đây là hiện tượng các tĩnh mạch nằm trong thừng tinh bị giãn, gây ứ trệ máu ở tinh hoàn, ảnh hưởng đến quá trình tạo tinh trùng của tinh hoàn.
- Nhiễm trùng: Một vài tình trạng nhiễm trùng có thể ảnh hưởng đến việc tạo thành tinh trùng cũng như làm giảm chất lượng của tinh trùng như là viêm tinh hoàn, viêm mào tinh hoàn. Một số bệnh lây nhiễm qua đường tình dục như lậu, HIV cũng có thể gây nên hiện tượng vô sinh nam.
- Các vấn đề liên quan đến khả năng xuất tinh: cụ thể ở đây là xuất tinh ngược dòng. Thay vì xuất tinh ra bên ngoài, tinh dịch lại đi ngược vào bàng quang. Như vậy, tinh trùng không thể di chuyển vào cơ thể người phụ nữ được, nên không diễn ra hiện tượng thụ tinh.
- Kháng thể kháng tinh trùng: các kháng thể này nhầm lẫn tinh trùng với tác nhân gây hại, nên chúng sẽ triệt tiêu tinh trùng ở nam giới, dẫn đến vô sinh ở nam giới.
- Khối u : Các khối u lành tính hay ác tính đều có thể tác động trực tiếp đến cơ quan sinh dục nam, ví dụ như u tuyến yên. Trong một số trường hợp điều trị u như phẫu thuật, xạ trị và hoá trị cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới.
- Tinh hoàn ẩn: Ở một số nam giới, trong quá trình phát triển của bào thai, một hoặc cả hai tinh hoàn không thể di chuyển từ ổ bụng xuống túi bìu. Khả năng sinh sản ở nam giới bị suy giảm có thể xảy ra ở bệnh nhân đã từng mắc phải tình trạng này.
- Mất cân bằng nội tiết tố: Vô sinh ở nam giới có thể do rối loạn của chính tinh hoàn hoặc những vấn đề ở hệ thống nội tiết tố khác bao gồm vùng dưới đồi, tuyến yên, tuyến giáp và tuyến thượng thận. Testosterone thấp (thiểu năng sinh dục nam) là nguyên nhân chính của hiện tượng này.
- Bất thường hệ thống ống dẫn tinh : Hệ thống ống dẫn tinh có thể bị tắc nghẽn do nhiều nguyên nhân, ví dụ như chấn thương do phẫu thuật, nhiễm trùng hoặc các bất thường bẩm sinh.
- Bất thường nhiễm sắc thể : Những rối loạn di truyền như hội chứng Klinefelter (bệnh nhân có 2 nhiễm sắc thể X và 1 nhiễm sắc thể Y trong bộ nhiễm sắc thể) dẫn đến những bất thường về cơ quan sinh dục, ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của bệnh nhân.
- Các vấn đề cản trở việc quan hệ tình dục: Những bệnh lý như xuất tinh sớm, rối loạn cương dương, liệt dương hoặc tình trạng lỗ tiểu lệch thấp gây cản trở khả năng quan hệ tình dục cũng có thể gây nên vô sinh nam.
- Bệnh Celiac: Bệnh Celiac là một chứng rối loạn tiêu hóa do nhạy cảm với một loại protein có trong lúa mì gọi là gluten. Tình trạng này có thể góp phần gây vô sinh nam. Khả năng sinh sản có thể cải thiện sau khi áp dụng chế độ ăn không có gluten.
- Tác dụng phụ của thuốc: Liệu pháp thay thế testosterone, sử dụng steroid đồng hóa trong thời gian dài, thuốc điều trị ung thư (hóa trị), một số loại thuốc điều trị loét dạ dày, một số loại thuốc viêm khớp và một vài loại thuốc khác có thể làm giảm khả năng sản xuất tinh trùng, từ đó dẫn đến giảm khả năng sinh sản của nam giới.
- Phẫu thuật: một vài trường hợp phẫu thuật có thể dẫn đến vô sinh nam như là phẫu thuật thắt ống dẫn tinh, phẫu thuật bìu hoặc tinh hoàn, phẫu thuật tuyến tiền liệt…
Nguyên nhân vô sinh nam do yếu tố môi trường
Tiếp xúc quá nhiều với một số yếu tố môi trường như nhiệt độ cao, hóa chất độc hại có thể làm giảm sản xuất tinh trùng hoặc chức năng của tinh trùng. Nguyên nhân cụ thể bao gồm:
- Hóa chất công nghiệp: Tiếp xúc lâu với một số hóa chất, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, dung môi hữu cơ và vật liệu sơn có thể góp phần làm giảm số lượng tinh trùng.
- Tiếp xúc với kim loại nặng: việc tiếp xúc với chì hoặc các kim loại nặng khác cũng có thể gây vô sinh.
- Tiếp xúc với bức xạ: điều này có thể làm giảm sản xuất tinh trùng tạm thời. Với liều lượng cao của bức xạ, khả năng sản xuất tinh trùng có thể bị suy giảm vĩnh viễn.
- Tinh hoàn bị nóng lên: Nhiệt độ tăng cao có thể làm giảm chức năng và sản xuất tinh trùng. Mặc dù các nghiên cứu còn hạn chế và chưa thể kết luận, việc sử dụng thường xuyên phòng xông hơi khô hoặc bồn tắm nước nóng có thể tạm thời làm giảm số lượng tinh trùng.
Nguyên nhân vô sinh nam do thói quen không lành mạnh
Một vài thói quen không lành mạnh cũng là nguyên nhân gây nên hiện tượng vô sinh ở nam giới, bao gồm:
- Lạm dụng Steroid đồng hóa: Steroid đồng hóa được dùng để kích thích sức mạnh và sự phát triển của cơ bắp. Tuy nhiên, nếu sử dụng quá nhiều có thể khiến tinh hoàn co lại và khả năng sản xuất tinh trùng giảm. Sử dụng cocaine hoặc cần sa cũng có thể tạm thời làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng của người bệnh
- Sử dụng rượu: Uống rượu có thể làm giảm nồng độ testosterone, gây rối loạn cương dương và giảm sản xuất tinh trùng. Bệnh gan do uống rượu quá nhiều cũng có thể dẫn đến các vấn đề về khả năng sinh sản.
- Hút thuốc lá: Theo nhiều thống kê, nam giới hút thuốc có thể có số lượng tinh trùng thấp hơn những người không hút thuốc. Khói thuốc cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới.
- Cân nặng: Béo phì có thể làm giảm khả năng sinh sản theo một số cơ chế khác nhau, bao gồm tác động trực tiếp đến bản thân tinh trùng cũng như gây ra những thay đổi hormone làm giảm khả năng sinh sản của nam giới.
Triệu chứng của hiện tượng vô sinh ở nam giới
Triệu chứng – dấu hiệu dễ nhận thấy nhất của tình trạng vô sinh nam chính là việc khó có thể thụ thai. Bên cạnh đó, trong một số trường hợp, có thể nhận thấy các triệu chứng của hiện tượng vô sinh thông qua các bệnh lý khác. Ví dụ như là:
- Khó xuất tinh
- Lượng tinh dịch giảm, số lượng tinh trùng giảm
- Giảm ham muốn tình dục
- Rối loạn cương dương
- Đau, sưng ở tinh hoàn
- Nữ hóa tuyến vú (suy giảm testoterone)
- Các dấu hiệu của việc suy giảm testoterone khác như giảm lông trên ngực, không có râu.
Cách chẩn đoán tình trạng vô sinh nam
Để chẩn đoán tình trạng vô sinh ở nam giới, các bác sĩ sẽ hỏi thăm tình hình sức khỏe và tiền sử bệnh lý của người bệnh cũng như tiền sử gia đình. Sau đó, các bác sĩ có thể thực hiện các phương pháp chẩn đoán kỹ hơn nhằm xác định chính xác tình trạng bệnh. Một số phương pháp có thể được áp dụng là:
- Xét nghiệm tinh dịch đồ
- Siêu âm bìu
- Siêu âm qua ngả trực tràng
- Kiểm tra nội tiết tố của người bệnh
- Phân tích nước tiểu sau khi phóng tinh
- Xét nghiệm gene
- Sinh thiết tinh hoàn
Cách điều trị hiện tượng vô sinh nam
Thông thường, nguyên nhân chính xác gây vô sinh vẫn chưa được xác định rõ. Do đó, bên cạnh việc điều trị hiện tượng vô sinh ở nam giới, các bác sĩ cũng có thể khuyến khích đối tác của người bệnh tiến hành khám bệnh để tìm ra nguyên nhân cốt lõi của tình trạng vô sinh.
Một vài phương pháp bác sĩ có thể áp dụng để điều trị vô sinh nam là:
- Phẫu thuật: Phương pháp này được áp dụng với các bệnh lý dẫn đến vô sinh như giãn tĩnh mạch thừng tinh hoặc ống dẫn tinh bị tắc nghẽn. Trong trường hợp không có tinh trùng khi xuất tinh, tinh trùng thường có thể được lấy trực tiếp từ tinh hoàn hoặc mào tinh bằng kỹ thuật chọc hút tinh trùng.
- Điều trị tình trạng nhiễm trùng: Nếu người bệnh bị mắc các bệnh lý liên quan đến nhiễm trùng đường sinh dục, các bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh để điều trị nhiễm trùng, nhưng không phải lúc nào cũng phục hồi khả năng sinh sản.
- Phương pháp cải thiện khả năng quan hệ tình dục: Thuốc hoặc tư vấn tâm lý có thể giúp cải thiện khả năng sinh sản đối với các tình trạng như rối loạn cương dương hoặc xuất tinh sớm.
- Liệu pháp bổ sung nội tiết tố: Bác sĩ có thể đề nghị bổ sung thêm nội tiết tố nam trong trường hợp nam giới bị vô sinh do suy giảm testoterone
- Kỹ thuật hỗ trợ sinh sản (Assisted reproductive technology – ART): Các phương pháp hỗ trợ sinh sản như thụ tinh trong ống nghiệm có thể hỗ trợ phần nào cho những cặp vợ chồng hiếm muộn
Tuy nhiên, một điều cần lưu ý là không phải trường hợp điều trị nào cũng có thể mang lại hiệu quả. Nếu đã trải qua hết các phương pháp nhưng vẫn không thành công. Bác sĩ có thể khuyên bệnh nhân tìm đến biện pháp nhận con nuôi để cải thiện tình hình.
Chú ý: những phương pháp điều trị trên chỉ mang tính chất tham khảo, tùy thuộc vào cơ địa và tình trạng bệnh mà các bác sĩ sẽ dụng phương pháp phù hợp nhất đối với người bệnh.
Một số bác sĩ có thể khám và tư vấn tình trạng vô sinh nam
- Thạc sĩ Bác sĩ Trà Anh Duy, hơn 10 năm kinh nghiệm, Quận 10, Thành phố Hồ Chí Minh, Việt Nam
Kết luận
Hiện tượng vô sinh ở nam giới ngày càng phổ biến do áp lực trong công việc và nhiều nguyên nhân khách quan khác. Do đó, nếu cảm thấy bản thân có những triệu chứng bất thường, người bệnh cần tìm đến các bác sĩ nam khoa gần nhất để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời.
Bài viết được tham khảo từ bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước. Tuy nhiên, Docosan Team khuyến khích bệnh nhân hãy tìm và đặt lịch hẹn với bác sĩ có chuyên môn để điều trị.
- Male infertility – Mayo Clinic
- Male Infertility – Urologyhealth.org
