Xét nghiệm HbA1c là một phương pháp quan trọng trong chăm sóc sức khỏe, đặc biệt đối với những người tiểu đường. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá sâu hơn về ý nghĩa của xét nghiệm HbA1c để làm gì, khi nào bạn nên thực hiện xét nghiệm và cách kiểm soát chỉ số HbA1c để duy trì sức khỏe tốt nhất.
Tóm tắt nội dung
Xét nghiệm HbA1c để làm gì?
Hemoglobin, một loại protein của tế bào hồng cầu, chịu trách nhiệm mang oxy đến các tế bào trong cơ thể. Xét nghiệm HbA1c, hay còn gọi là hemoglobin A1c, được sử dụng để đo lường lượng glucose gắn kết với hemoglobin trong máu trong khoảng thời gian ba tháng trước đó. Ba tháng tương đương với tuổi thọ trung bình của một tế bào hồng cầu.
Xét nghiệm HbA1c
Mức độ glucose trong máu càng cao, sẽ có nhiều glucose gắn vào hemoglobin hơn. Do đó, mức độ HbA1c cao thường là một dấu hiệu của bệnh tiểu đường, còn được biết đến với tên gọi đái tháo đường.
Trước đây, xét nghiệm HbA1c thường chỉ được sử dụng để theo dõi tình trạng của bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hiện nay HbA1c được sử dụng để tầm soát bệnh tiểu đường tuýp 2.
Khi nào nên xét nghiệm HbA1c?
Xét nghiệm HbA1c đóng vai trò quan trọng trong việc chẩn đoán, theo dõi và quản lý bệnh tiểu đường. Dưới đây là những trường hợp bạn nên thực hiện xét nghiệm HbA1c:
Tầm soát bệnh tiểu đường: Người trưởng thành trên 45 tuổi, đặc biệt là những người có nguy cơ cao mắc bệnh tiểu đường như:
- Thừa cân, béo phì
- Rối loạn lipid máu
- Tăng huyết áp
- Bệnh tim mạch
- Ít vận động
- Có tiền sử gia đình mắc bệnh tiểu đường
- Phụ nữ có thai kỳ bị tiểu đường
- Người có kết quả xét nghiệm đường huyết cao
Theo dõi bệnh tiểu đường: Xét nghiệm này được chỉ định ở người có kết quả xét nghiệm glucose máu cao, hoặc có triệu chứng của bệnh tiểu đường như:
- Khát nước thường xuyên
- Khô miệng
- Đi tiểu nhiều
- Nhanh đói nhưng sụt cân
- Mệt mỏi
- Suy giảm nhận thức
- Mờ mắt
- Vết thương lâu lành
Tuy nhiên, lưu ý rằng xét nghiệm HbA1c không thể thay thế cho việc theo dõi đường huyết thường xuyên vì đường huyết biến thiên trong ngày hoặc một khoảng thời gian ngắn cần được nhận biết và điều chỉnh kịp thời.
Tham khảo thêm: Hướng dẫn cách sử dụng máy đo đường huyết tại nhà hiệu quả
Kết quả xét nghiệm HbA1c gồm những mức độ nào?
Xét nghiệm HbA1c là phương pháp quan trọng để đánh giá mức độ kiểm soát đường huyết trong 2-3 tháng qua. Dựa trên tỷ lệ phần trăm hemoglobin liên kết với glucose trong máu, kết quả HbA1c được phân loại như sau:
- HbA1c dưới 5,7%: Không mắc bệnh tiểu đường.
- HbA1c từ 5,7% đến 6,4%: Dấu hiệu tiền tiểu đường, có nguy cơ cao phát triển bệnh tiểu đường.
- HbA1c từ 6,5% trở lên: Dấu hiệu của bệnh tiểu đường loại 2.
Tuy nhiên, cần có một số lưu ý như sau:
- Các giá trị trên có thể thay đổi nhẹ tùy theo phương pháp xét nghiệm của từng phòng thí nghiệm.
- Kết quả xét nghiệm HbA1c cần được bác sĩ đánh giá kết hợp với các yếu tố khác như triệu chứng lâm sàng, kết quả xét nghiệm khác để đưa ra chẩn đoán và phác đồ điều trị phù hợp.
- Xét nghiệm HbA1c không thể thay thế cho việc theo dõi đường huyết thường xuyên vì đường huyết biến thiên trong ngày hoặc một khoảng thời gian ngắn cần được nhận biết và điều chỉnh kịp thời.
Các chỉ số HbA1c bất thường cần lưu ý
Trong một số trường hợp kết quả HbA1c có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố khác dẫn đến kết quả không chính xác. Dưới đây là những trường hợp chỉ số HbA1c bất thường cần lưu ý:
Các chỉ số xét nghiệm HbA1c cần lưu ý
Tham khảo thêm: Chuẩn đoán đái tháo đường có cần thiết không? Ở đâu
Trường hợp HbA1c có thể tăng cao
- Tăng nồng độ glucose máu: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất dẫn đến kết quả HbA1c cao. Khi lượng đường trong máu tăng cao, hemoglobin sẽ liên kết với glucose nhiều hơn, dẫn đến kết quả HbA1c cao.
- Bệnh nhân mới được chẩn đoán đái tháo đường hoặc kiểm soát bệnh kém: Ở những bệnh nhân này, mức đường huyết thường không được kiểm soát tốt, dẫn đến kết quả HbA1c cao.
- Suy thận mạn, thiếu máu, thiếu sắt: Những tình trạng sức khỏe này có thể ảnh hưởng đến thời gian sống của hồng cầu, dẫn đến kết quả HbA1c cao giả tạo.
- Ngộ độc chì: Chì có thể ảnh hưởng đến quá trình liên kết glucose với hemoglobin, dẫn đến kết quả HbA1c cao.
Trường hợp HbA1c có thể giảm
- Thiếu máu mãn tính: Khi cơ thể thiếu máu, lượng hemoglobin trong máu sẽ giảm, dẫn đến kết quả HbA1c thấp.
- Thời gian sống của hồng cầu ngắn: Trong các bệnh lý như thiếu máu, tan máu, hồng cầu hình liềm, thalassemia, hồng cầu bị phá hủy nhanh hơn bình thường, dẫn đến kết quả HbA1c thấp.
- Sau truyền máu, sau cắt lách hoặc sau khi dùng lượng lớn vitamin C và E: Những yếu tố này có thể ảnh hưởng đến thời gian sống của hồng cầu, dẫn đến kết quả HbA1c thấp.
- Phụ nữ mang thai: Do thay đổi nội tiết tố trong thai kỳ, kết quả HbA1c ở phụ nữ mang thai có thể thấp hơn so với bình thường.
Làm thế nào để kiểm soát chỉ số HbA1c ở mức bình thường?
Kiểm soát chỉ số HbA1c đóng vai trò then chốt trong việc điều trị bệnh đái tháo đường và bảo vệ sức khỏe tổng thể của người bệnh. Để đạt được mục tiêu này, người bệnh cần áp dụng kết hợp các phương pháp sau:
- Theo dõi HbA1c định kỳ: Xét nghiệm máu toàn phần là phương pháp phổ biến để đo lường chỉ số HbA1c ở bệnh nhân đái tháo đường. Việc theo dõi HbA1c định kỳ giúp đánh giá hiệu quả điều trị, điều chỉnh phác đồ phù hợp và dự báo nguy cơ biến chứng.
- Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Lựa chọn thực đơn cân bằng, kiểm soát lượng carbohydrate, chất béo và protein để ổn định đường huyết. Ưu tiên thực phẩm ít đường, chất béo bão hòa, hạn chế đồ ăn nhanh, tăng cường rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt và thực phẩm giàu chất xơ.
Tháp dinh dưỡng cho người tiểu đường
- Tập luyện thể dục đều đặn: Hoạt động thể chất giúp cải thiện độ nhạy cảm của cơ thể với insulin và hỗ trợ kiểm soát đường huyết hiệu quả. Duy trì tập luyện ít nhất 150 phút mỗi tuần với các bài tập vừa sức như đi bộ nhanh, bơi lội, yoga,…
- Sử dụng thuốc theo chỉ định: Trong trường hợp cần thiết, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để hỗ trợ kiểm soát đường huyết, bao gồm insulin hoặc các loại thuốc uống điều trị đái tháo đường.
- Theo dõi đường huyết thường xuyên: Tự theo dõi đường huyết tại nhà hoặc sử dụng thiết bị theo dõi liên tục giúp nắm bắt tình trạng đường huyết và điều chỉnh chế độ sinh hoạt, dinh dưỡng phù hợp. Ghi chép nhật ký theo dõi đường huyết để dễ dàng theo dõi biến động đường huyết theo thời gian.
Vậy, xét nghiệm HbA1c để làm gì? Xét nghiệm HbA1c là một công cụ quan trọng trong việc quản lý sức khỏe đặc biệt là đối với những người có nguy cơ cao mắc bệnh tiểu đường. Việc hiểu và kiểm soát mức độ HbA1c có thể giúp ngăn ngừa và điều trị các vấn đề sức khỏe liên quan đến tiểu đường một cách hiệu quả. Chắc chắn, việc thực hiện xét nghiệm HbA1c định kỳ và thực hiện các biện pháp điều chỉnh cần thiết là chìa khóa để duy trì một cuộc sống khỏe mạnh và hạnh phúc.
Theo dõi đường huyết tại nhà kết hợp với thay đổi lối sống
Theo dõi đường huyết tại nhà kết hợp với thay đổi lối sống là một phần quan trọng trong việc quản lý đường huyết. Thay vì chỉ tập trung vào việc theo dõi đường huyết tại nhà, việc điều chỉnh lối sống cũng rất quan trọng. Điều này bao gồm việc điều chỉnh chế độ ăn uống và vận động để duy trì mức đường huyết ổn định.
Nghiên cứu lâm sàng đã chứng minh rằng việc sử dụng máy đo đường huyết liên tục kết hợp với thay đổi lối sống giúp giảm chỉ số HbA1c, giảm nguy cơ xảy ra các biến chứng của bệnh đái tháo đường đến 45%.
Bạn có thể tìm mua máy đo đường huyết liên tục tại DiaB, một nền tảng trực tuyến cung cấp máy đo đường huyết liên tục từ Abbott, mang đến những giải pháp kiểm soát đường huyết tốt nhất cho bệnh nhân đái tháo đường.
Đặc biệt, khi mua hàng tại DiaB, bạn sẽ được hưởng chương trình theo dõi đường huyết kết hợp với thay đổi lối sống, cùng với sự hỗ trợ từ các chuyên gia đái tháo đường, giúp bạn nhận thấy sự cải thiện rõ rệt về chỉ số đường huyết.
Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về chế độ dinh dưỡng cho bệnh nhân đái tháo đường hoặc muốn kiểm soát đường huyết hiệu quả hơn, hãy tham khảo chương trình thay đổi “Sống khỏe cùng đái tháo đường” của DiaB ngay hôm nay.
Nguồn tham khảo:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK549816/
https://www.cdc.gov/diabetes/managing/managing-blood-sugar/a1c.html
