Vitamin B5 có lợi ích gì cho sức khỏe? Nên dùng như thế nào?

Vitamin B5 là một vitamin quan trọng cho nhiều hoạt động sống của cơ thể, nhất là quá trình tổng hợp, chuyển hóa và thải trừ của chất béo. Hiện nay, việc sử dụng vitamin B5 để chăm sóc sức khỏe và làm đẹp cũng đang được chú ý. Thông qua bài viết này, Doctor có sẵn hy vọng sẽ cung cấp những thông tin cần thiết về vitamin B5 và cách sử dụng vitamin B5 hợp lý.

Vitamin B5 là gì?

Vitamin B5 (hay còn gọi là acid pantothenic) là một vitamin quan trong trong quá trình chuyển hóa năng lượng của cơ thể. Chức năng chính của vitamin B5 thể hiện trong quá trình  tổng hợp enzym CoA và protein mang acyl.. Do đó, Enzym CoA rất cần thiết cho quá trình tổng hợp và phân hủy chất béo, vận chuyển các nhóm acyl và acetyl mang liên kết ester. Ngoài ra, enzym CoA cũng tham gia vào nhiều quá trình đồng hóa và dị hóa khác. 

Vitamin B5 là một vitamin tan trong nước và được cơ thể hấp thu, chuyển hóa trong lòng ruột và tế bào ruột. Vitamin B5 trong cơ thể được hấp thu chủ yếu từ nguồn thức ăn tiêu thụ hằng ngày. Hệ vi khuẩn đường ruột cũng tạo ra vitamin B5 nhưng sự đóng góp vitamin B5 này vào tổng lượng tiêu thụ vitamin B5 của cơ thể chưa được nghiên cứu cụ thể. 

Nồng độ vitamin B5 trong máu dao động trong khoảng 1,6 – 2,7 mcmol/L, à nồng độ trong máu dưới 1 mcmol/L được coi là thấp và gợi ý sự thiếu hụt. Thông thường, không cần theo dõi nồng độ vitamin B5 ở người khỏe mạnh do vitamin B5 có mặt ở hầu hết các thực phẩm cơ thể thường tiêu thụ. Tình trạng thiếu vitamin B5 rất ít khi xảy ra, trừ trường hợp người bệnh bị suy dinh dưỡng rất nặng.

Công dụng vitamin B5

Vitamin B5 có rất nhiều công dụng quan trọng đối với cơ thể do vitamin B5 là tiền chất tạo ra enzym CoA- enzym tham gia vào rất nhiều phản ứng sinh hóa của cơ thể.

Cải thiện chỉ số lipid máu ở bệnh nhân rối loạn chuyển hóa lipid máu

Vitamin B5 hỗ trợ quá trình phân hủy và thải trừ chất béo trong cơ thể. Một số nghiên cứu chỉ ra rằng, việc sử dụng vitamin B5 ở bệnh nhân bị mỡ trong máu cao cho kết quả khả quan với các chỉ số xét nghiệm LDL-C, triglycerid giảm nhẹ so với mức bình thường, HDL-C tăng so với mức bình thường.

Hỗ trợ bệnh tim mạch

Vitamin B5 có tác dụng chống oxy hóa, giảm tình trạng xơ vữa động mạch – là nguyên nhân dẫn đến nhiều bệnh về tim mạch. Nghiên cứu cho thấy, sử dụng pantethin (một dẫn xuất của vitamin B5) có thể giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch ở nhóm đối tượng nguy cơ thấp đến trung bình.

Hỗ trợ tình trạng dị ứng và các tình trạng khác trong da liễu

Công dụng Vitamin B5 còn thể hiện trong lĩnh vực chăm sóc da. Vitamin B5 đóng vai trò giúp chống lão hóa da, trắng sáng da và duy trì làn da căng bóng, khỏe mạnh. Nghiên cứu cũng cho thấy, việc sử dụng sản phẩm dẫn xuất từ vitamin B5 giúp hỗ trợ điều trị bệnh viêm da dị ứng ở trẻ em từ nhẹ đến trung bình.

Ngoài ra, với các liệu pháp sử dụng isotretinoin để điều trị mụn trứng cá, dexpanthenol (một alcohol của vitamin B5) được kê kèm theo để giảm các tác dụng phụ trên da và niêm mạc như khô da, viêm mô,..

Giúp chữa lành vết thương

Vitamin B5 giúp các vết thương nhanh lành nhờ khả năng dưỡng ẩm và tái tạo tế bào bảo vệ da. Do đó, trong một số phẫu thuật như phẫu thuật đặt nội khí quản, phẫu thuật cắt amidan hay các tiểu phẫu đơn giản, vitamin B5 cũng được khuyến nghị sử dụng để bệnh nhân nhanh lành vết thương.

Kích thích mọc tóc

Vitamin B5 giúp ngăn ngừa tình trạng rụng tóc do lão hóa nhờ khả năng chống lão hóa nang tóc. Sử dụng vitamin B5 có thể giúp bạn có một mái tóc đen dày, chắc khỏe

Hỗ trợ dẫn truyền hệ thần kinh

Một số chuyên gia cho rằng, việc thiếu hụt pantothenate (một loại muối của vitamin B5) có thể dẫn đến tình trạng thiếu hụt acetylcholin dẫn đến thoái hóa thần kinh, mất myelin dẫn đến nguy cơ mắc các bệnh mất trí nhớ do tuổi tác như bệnh Huntington. Do đó, việc bổ sung đủ vitamin B5 có lợi cho hệ thần kinh, cũng như cải thiện cảm xúc, tâm trạng.

Điều trị viêm khớp

Một số nghiên cứu cho rằng vitamin B5 giúp hỗ trợ tình trạng viêm khớp. Tuy nhiên, bằng chứng không nhiều và chưa đủ chắc chắn.

Nhu cầu vitamin B5 khuyến nghị hàng ngày

Nhu cầu vitamin B5 được các chuyên gia khuyến nghị như sau:

• Mang theo thức ăn nếu dùng đường uống
• Nam và nữ trên 19 tuổi trở lên: 5 mg/ngày
• Phụ nữ có thai: 6 mg/ngày
• Phụ nữ cho con bú: 7 mg/ngày
• Trẻ dưới 6 tháng: 1,7 mg/ngày
• Trẻ từ 7 đến 12 tháng: 1,8 mg/ngày
• Trẻ em từ 1 đến 3 tuổi: 2 mg/ngày
• Trẻ em từ 4 đến 8 tuổi: 3 mg/ngày
• Trẻ em từ 9 đến 13 tuổi: 4 mg/ngày
• Trẻ em từ 14 đến 18 tuổi: 5 mg/ngày

Vitamin B5 là một vitamin tương đối an toàn. Nếu tiêu thụ nhiều hơn nhu cầu khuyến nghị, cơ thể bạn có thể gặp một số tác dụng phụ như tiêu chảy, đau ruột nhẹ. Phản ứng quá mẫn có thể xảy ra nếu bạn sử dụng thực phẩm chức năng chứa dẫn xuất từ vitamin B5.

Thiếu vitamin B5 gây ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe?

Thiếu vitamin B5 gây ra tình trạng đau đầu, mệt mỏi, bủn rủn tay chân, tê và nóng rát tay chân, khó chịu và bồn chồn. Một số tình trạng sức khỏe khác như mất ngủ, tâm trạng thất thường, thay đổi về tính cách, rối loạn tiêu hóa, suy giảm khả năng phối hợp vận động cũng có thể xảy ra. 

Ngoài ra, vitamin B5 cũng liên quan đến nhiều hoạt động chuyển hóa, bảo vệ cơ thể do đó thiếu vitamin B5 cũng gây ra những thay đổi về nội tiết tố như giảm đáp ứng bạch cầu ái nhân với hormon ACTH hay tăng nhạy cảm insulin.Một số nghiên cứu cũng cho thấy, thiếu hụt vitamin cũng liên quan đến việc tăng tỉ lệ mắc bệnh cao huyết áp ở một số đối tượng. 

Đối với phụ nữ mang thai, việc thiếu hụt vitamin B5 cũng có thể dẫn đến tăng mỡ gan ở trẻ sơ sinh và những bất thường về hệ tiêu hóa.

Thiếu vitamin B5 thường khó xác định do vitamin B5 rất phổ biến trong thức ăn hàng ngày và việc thiếu vitamin B5 thường đi kèm với thiếu hụt nhiều chất dinh dưỡng khác, gây nhiều triệu chứng tổng hợp.

Đặc biệt, một nhóm người có khả năng thiếu vitamin B5 cao đó là: nhóm người đột biến thoái hóa thần kinh liên quan đến enzym pantothenate kinase 2. Pantothenate kinase 2 là enzyme chính liên quan đến con đường trao đổi chất chịu trách nhiệm tổng hợp CoA. Đột biến trong gen pantothenate kinase 2 ( PANK2 ) gây ra một chứng rối loạn di truyền hiếm gặp dẫn đến hội chứng thoái hóa thần kinh liên quan đến pantothenate kinase (PKAN). 

Hội chứng này là một loại thoái hóa thần kinh liên quan đến sự tích tụ sắt trong não. Một số lượng lớn đột biến enzym pantothenate kinase 2 làm giảm hoạt động của enzym này dẫn đến khả năng ngăn chặn quá trình chuyển đổi axit pantothenic thành CoA và do đó làm giảm nồng độ CoA.

Các biểu hiện của hội chứng này bao gồm loạn trương lực cơ (co thắt các nhóm cơ đối lập), co cứng và bệnh viêm võng mạc sắc tố]. Sự tiến triển của nó nhanh chóng và dẫn đến tàn tật và mất chức năng đáng kể. Điều trị tập trung chủ yếu vào việc giảm triệu chứng.

Việc bổ sung vitamin B5 có lợi cho việc điều trị hay không vẫn còn là ẩn số, nhưng một số báo cáo nghiên cứu chỉ ra rằng bổ sung vitamin B5 có thể làm giảm triệu chứng ở một số bệnh nhân mắc PKAN không điển hình

Bổ sung vitamin B5 từ nguồn nào?

Bổ sung vitamin B5 thường từ hai nguồn: thức ăn hàng ngày và thực phẩm chức năng

• Thức ăn hàng ngày

Hầu như tất cả các loại thực phẩm có nguồn gốc thực vật và động vật đều chứa vitamin B5 với hàm lượng khác nhau. Cơ thể thường sẽ hấp thụ được khoảng 40-61% lượng vitamin B5 được tiêu thụ. Một số nguồn thực phẩm phong phú nhất là thịt bò, thịt gà, nội tạng, ngũ cốc nguyên hạt và một số loại rau như bông cải xanh, bắp cải,…

Vitamin B5 cũng được thêm vào nhiều loại thực phẩm đóng gói khác nhau, bao gồm một số loại ngũ cốc ăn sáng, đồ uống đóng chai (chẳng hạn như nước tăng lực), sữa chua. 

Nguồn thức ăn từ động vật  chứa nồng độ vitamin B5 tương đối cao. Ví dụ như thịt nội tạng (gan, thận), thịt bò, ức gà, trứng,..Tuy nhiên, quá trình chế biến thực phẩm có thể gây ra sự thất thoát đáng kể hợp chất này (20% đến gần 80%).

Nguồn thức ăn từ thực vật như các loại hạt, ngũ cốc nguyên cám, gạo lức, yến mạch, nấm, bơ, khoai tây,.. Đều giàu vitamin B5. 

• Thực phẩm chức năng

Thực phẩm bổ sung vitamin B5 có sẵn dưới dạng vitamin B5 riêng biệt hoặc kết hợp với các vitamin khác trong các sản phẩm vitamin tổng hợp/đa khoáng chất. Bệnh nhân thường dùng các chất bổ sung này bằng đường uống. Tùy thuộc vào ứng dụng, các dẫn xuất của vitamin B5 có thể được bôi tại chỗ và thậm chí thông qua tiêm bằng công thức IV. Việc sử dụng Dexpanthenol có thể thông qua dạng xịt miệng bôi vào miệng. 

Lượng vitamin B5 trong thực phẩm bổ sung thường dao động từ khoảng 10 mg trong các sản phẩm vitamin tổng hợp/đa khoáng chất đến 1.000 mg trong thực phẩm bổ sung vitamin B phức hợp hoặc chỉ riêng vitamin B5. Một số thực phẩm chức năng chứa tiền chất của vitamin B5 ở dạng muối phổ biến như canxi pantothenate. Vitamin B5 tan dễ dàng trong nước nên sinh khả dụng của các dạng thực phẩm chức năng khác nhau thường không có nhiều sự khác biệt.

Khuyến cáo khi sử dụng thực phẩm chức năng chứa Vitamin B5

Vitamin B5 là một vitamin được đánh giá tương đối an toàn. Sau đây là một số lưu ý khi sử dụng vitamin B5:

Đầu tiên, người tiêu dùng nên cân nhắc về các tác dụng phụ có thể gặp khi dùng vitamin B5 như sau:

Tác dụng phụ thường gặp

• Đau cơ
• Đau khớp
• Đái tháo đường mới khởi phát
• Đau họng
• Đau đầu
• Suy nhược/thiếu năng lượng
• Chóng mặt 
• Creatin phosphokinase (CPK) tăng
• Buồn nôn 
• Đau bụng
• Alanine transaminase (ALT) tăng
• Táo bón 
• Nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI) 
• Phản ứng quá mẫn (bao gồm phát ban, ngứa, nổi mề đay và sưng tấy)
• Viêm tụy

Tác dụng phụ ít gặp hơn

• Vàng da và mắt (vàng da)
• Bệnh cơ
• Lãng phí cơ bắp (tiêu cơ vân)

Ngoài ra, người tiêu dùng cũng nên tìm hiểu về các tương tác thuốc có thể xảy ra khi sử dụng vitamin B5 đồng thời cùng các loại thuốc khác.

Một số nhóm thuốc thường dùng có tương tác với vitamin B5 có thể kể đến như:

Thuốc kháng sinh như Azithromycin, Clarithromycin, Erythromycin, nhóm Tetracycline:  Vitamin B5 cản trở sự hấp thu và hiệu quả của các nhóm thuốc kháng sinh này.. Bạn nên uống vitamin B vào những thời điểm khác với các thuốc này. Một điểm lưu ý đó là tất cả các thực phẩm chức năng chứa nhóm vitamin B hay vitamin B-complex đều có tương tác thuốc như thế này và nên được dùng vào những thời điểm khác với thuốc kháng sinh.

Thuốc điều trị bệnh Alzheimer – Vitamin B5 có thể làm tăng tác dụng của một nhóm thuốc gọi là nhóm ức chế enzym cholinesterase được sử dụng để điều trị bệnh Alzheimer. Điều đó có thể dẫn đến tác dụng phụ nghiêm trọng như hạ huyết áp, suy hô hấp, tê liệt thần kinh trung ương dẫn đến tử vong. Bạn không nên dùng các loại thuốc này cùng với vitamin B5 trừ khi có sự giám sát của bác sĩ. Các thuốc ức chế cholinesterase bao gồm:

• Donepezil (Aricept)
• Memantine hydrochloride (Ebixa)
• Galantamine (Reminyl)
• Rivastigime (Exelon)

Ngoài ra, vitamin B5 liều cao có thể làm tăng chảy máu, bạn nên cẩn thận hơn nếu dùng thuốc chống đông máu, chẳng hạn như warfarin (Coumadin), aspirin và các loại khác.

Do có khả năng xảy ra tác dụng phụ và tương tác với thuốc, người tiêu dùng chỉ nên dùng thực phẩm chức năng chứa vitamin B5 theo tư vấn của chuyên gia y tế như bác sĩ, dược sĩ có chuyên môn. 

Đối với viên uống vitamin B5, bạn nên uống vitamin B5 với nước, tốt nhất là sau khi ăn. Các bác sĩ cho rằng vitamin B5 an toàn ở liều tương đương với lượng tiêu thụ hàng ngày và ở liều cao hơn vừa phải nhưng cần lưu ý rằng ở liều rất cao có thể gây tiêu chảy và có thể làm tăng nguy cơ chảy máu. Phụ nữ mang thai và cho con bú không nên vượt quá lượng cần thiết hàng ngày trừ khi có chỉ dẫn của bác sĩ.

Việc sử dụng bất kỳ loại vitamin B nào trong thời gian dài có thể dẫn đến mất cân bằng các vitamin B quan trọng khác. Vì lý do này, các chuyên gia y tế khuyến cáo rằng bạn nên sử dụng thực phẩm chức năng chứa vitamin B-complex tổng hợp nhiều nhóm vitamin B để tránh tình trạng trên.

Vitamin B5 không phải là một loại thực phẩm chức năng đắt đỏ. Giá vitamin B5 dao động trong khoảng từ vài chục ngàn đến hàng trăm ngàn. Người tiêu dùng nên tham khảo giá vitamin B5 tại các trang web mua sắm uy tín hoặc tìm mua tại các nhà thuốc lớn.

Phòng khám và chuyên gia dinh dưỡng tư vấn bổ sung vitamin B5

• Chuyên gia dinh dưỡng Hồ Ngọc Anh Thư – Khám online: Chuyên gia Dinh dưỡng Tiết chế có kinh nghiệm làm việc, khám bệnh dinh dưỡng, tư vấn và giám sát thực đơn/khẩu phần ăn tại các bệnh viện và tổ chức y tế tại Hoa Kỳ.

• Phòng khám Nhi đồng Diamond Ký Con – Quận 1, TPHCM: Cha mẹ đang tìm kiếm địa chỉ tư vấn dinh dưỡng cho bé thì không thể bỏ qua nơi đây. Đội ngũ bác sĩ của phòng khám sẽ giúp cha mẹ hiểu rõ tình trạngu sức khỏe hiện tại của trẻ, từ đó đưa ra giải pháp khắc phục phù hợp.

---

Câu hỏi thường gặp

---

Vitamin B5 là một khoáng chất thiết yếu giúp hỗ trợ các quá trình tổng hợp và chuyển hóa trong cơ thể. Thông qua bài viết này, Docosan hy vọng đã giúp người đọc hiểu được vitamin B5 là gì và bổ sung vitamin B5 như thế nào cho hiệu quả. Nếu bạn và người thân có thắc mắc gì hoặc có dấu hiệu thiếu vitamin B5, xin vui lòng đặt lịch khám bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng tại Docosan.com.