Sán não là bệnh lý thuộc nhóm nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người bệnh với mức độ nguy hiểm rất cao có thể dẫn đến tử vong nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Bệnh này thường gây ra do sự nhiễm ấu trùng giun sán ở lợn, do đó những người làm chăn nuôi, giết mổ, buôn bán thịt lợn thường có nguy cơ cao mắc bệnh. Mời bạn đọc cùng Doctor có sẵn tìm hiểu về bệnh sán não thông qua bài viết dưới đây.
Tóm tắt nội dung
Bệnh sán não là gì?
Sán não là bệnh lý nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương do nang ấu trùng sán dải heo gây ra. Nang ấu trùng có thể ký sinh ở da, mô dưới da, bắp thịt và thường được phát hiện tình cờ khi chụp X – quang hoặc khám sức khỏe định kỳ. Đôi khi những cục u dưới da bất thường cũng là lý do khiến người bệnh đến khám.
Bệnh thường ở những khu vực có mức thu nhập thấp, khả năng vệ sinh kém, đặc biệt ở những vùng có thói quen tập quán chăn nuôi lợn thả rông, ăn thịt lợn chưa được nấu chín hoặc ăn tiết canh, nem sống, gỏi sống,… và những người làm nghề chăn nuôi, giết mổ thịt heo cũng là một trong những đối tượng nguy cơ cao mắc bệnh sán não.
Chu trình phát triển của sán dải heo rất đơn giản, chủ yếu lây nhiễm theo đường phân miệng. Nang ấu trùng có trong mô thịt của heo bị con người ăn phải trong trường hợp chưa nấu chín hoặc tiếp xúc tay không với thịt heo sẽ phát triển thành sán dải trong đường ruột. Các đốt sán, trứng sán liên tục được thải ra ngoài và sống trong môi trường cho đến khi heo nuốt phải trứng sán hoặc đốt sán. Bệnh sán não xảy ra khi các nang ấu trùng xâm nhập vào các mô khác ngoài đường tiêu hóa.
Sán não triệu chứng như thế nào?
Người mắc bệnh sản dải heo trưởng thành hầu như không có triệu chứng điển hình cho đến khi phát hiện các đốt sáng lẫn trong phân xuất hiện với tần suất thường xuyên trong mỗi lần đi cầu. Bên cạnh đó, bệnh do nang ấu trùng sán dải heo thường có những triệu chứng điển hình của những cơ quan mà nó xâm nhập. Một số dấu hiệu và triệu chứng sau đây có thể gặp nếu mắc bệnh do nang ấu trùng sán dải heo:
- Nang ấu trùng ở mắt: chảy nước mắc sống, cử động mắt khó khăn, lồi mắt, lé mắt, giảm thị lực, đôi khi gây mù mắt.
- Nang ấu trùng ở não: nhức đầu, chóng mặt, động kinh, suy giảm trí nhớ, bai liệt.
- Nang ấu trùng ở tim: thường khó chẩn đoán, chỉ biết khi mổ tim hay giải phẫu tử thi.
- Sáng trưởng thành ở đường tiêu hóa: có thể đau bụng âm ỉ, rối loạn tiêu hóa, cơ thể suy nhược, ăn uống kém, đốt sán dải bò ra ngoài qua đường hậu môn hoặc thậm chí người bệnh có thể nôn ra đốt sán dải.
Các triệu chứng thường không điển hình, bệnh được phát hiện khi người bệnh tìm thấy đốt sáng trong phân. Khi đó có thể chẩn đoán xác định nhiễm sán dải heo. Trong trường hợp xuất hiện các triệu chứng trên kèm theo, người ta có thể nghĩ đến bệnh do nang ấu trùng sán. Lúc này sự can thiệp của y khoa là rất cần thiết để điều trị kịp thời, tránh những biến chứng nguy hiểm về sau.
Điển hình có thể kể đến sự xuất hiện của sán dải heo là ở trong những miếng thịt lợn “gạo”. Các đốt “gạo” ở đây thực chất là các nang nước chứa một đầu sán dải heo. Nang này khi vào ruột con người dưới tác dụng của men tiêu hóa sẽ phóng thích sán và bám vào thành niêm mạc ruột. Sán có thể phát triển thành sán trưởng thành trong vòng 8 – 10 tuần. Loại sán này có thể ký sinh ở cơ thể con người trong khoảng thời gian rất dài lên đến 20 – 25 năm.
Chẩn đoán
Để chẩn đoán bệnh sán não, dựa theo triệu chứng lâm sàng trước tiên người ta cần tìm được sán dải heo trong phân hoặc có thể nghi ngờ nếu trong trường hợp người bệnh có yếu tố nguy cơ tiếp xúc với nang ấu trùng sán dải như ăn thịt heo sống, chăm nuôi heo thả rông, giết mổ thịt heo. Khi đó ta có thể đề nghị các cận lâm sàng khác để xác minh cũng như chẩn đoán xác định.
Xét nghiệm phân để tìm trứng sán hoặc đốt sán mang trứng trong phân có thể được thực hiện trong trường hợp nghi ngờ nhưng chưa có bằng chứng xác thực. Tìm trứng sán bằng phương pháp Graham là một trong những phương pháp hữu hiệu. Sau đó, bác sĩ có thể chỉ định các cận lâm sàng khác như chụp X – quang, siêu âm, CT-scan hoặc thậm chí là MRI trong trường hợp bệnh nhân bị sán não. Do bệnh nhân bị sán não đến với bác sĩ trong hầu hết các tình huống đã bị thay đổi ý thức nên việc tiếp cận thường khá khó khăn.
Điều trị
Điều trị sán não hoàn toàn không đơn giản. Do đó khi thấy các triệu chứng kể trên kèm với sự thay đổi ý thức của bệnh nhân hoặc bệnh nhân có những biểu hiện bất thường người nhà nên đưa họ đến bệnh viện để được điều trị. Một số phương pháp điều trị được áp dụng như:
- Điều trị đặc hiệu: Praziquantel 600 mg liều duy nhất (trẻ em 10 mg/kg liều duy nhất)
- Điều trị hỗ trợ: giảm đau, chống nôn, chỉ định ngoại khoa khi có tình huống tắc ruột, thuốc chống động kinh
- Phẫu thuật dẫn lưu não thất, lấy kén sáng khi có dấu hiệu tăng áp lực nội sọ
Hầu như, bệnh nhân đến với bệnh sán não đều ở giai đoạn nặng của bệnh. Do đó, việc dự phòng lây nhiễm là rất cần thiết và nên được đặt lên hàng đầu. Ở nước ta, tỷ lệ nhiễm sán dải heo có lẽ đang đươc cải thiện vượt bậc so với những năm về trước do mức độ an sinh xã hội cũng đã tốt hơn rất nhiều. Một số phương pháp dự phòng có thể kể đến như:
- Tẩy giun sán định kỳ 6 tháng 1 lần (đối với trẻ từ 2 tuổi trở lên).
- Rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
- Chăn nuôi lợn không thả rông.
- Giết mổ lợn có găng tay bảo hộ.
- Cẩn thận khi ăn các loại rau sống, đặc biệt là rau được bón từ phân heo.
- Ăn chín, uống sôi, tránh các thực phẩm tái, sống.
Sán não là một trong những bệnh thần kinh trung ương nguy hiểm. Bệnh phát triển âm thầm cho đến khi phát hiện những triệu chứng rõ rệt thường khá muộn. Do đó các biện pháp dự phòng mắc bệnh sán não được ưu tiên hàng đầu.
Xem thêm:
- Dấu hiệu bệnh sán mèo lây sang người mà bạn cần biết
- Nhiễm sán cá: Nguyên nhân, nguyên tắc điều trị bạn cần biết
- Sán lá máu và những thông tin quan trọng bạn cần biết
- Sán lá ruột và những thông tin quan trọng bạn cần biết
Bài viết được tham khảo từ bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước. Tuy nhiên, Doctor có sẵn Team khuyến khích bệnh nhân hãy tìm và đặt lịch khám với bác sĩ có chuyên môn để điều trị. Để được tư vấn trực tiếp, bạn đọc vui lòng liên hệ hotline 1900 638 082 hoặc CHAT để được hướng dẫn đặt hẹn.
Có thể bạn quan tâm
