Vaccine OPV là một loại vaccine dùng đường uống giúp cơ thể có phòng ngừa bệnh bại liệt. Hãy cùng Docosan tìm hiểu về loại vaccine này trong bài viết dưới đây nhé!
Tóm tắt nội dung
Vaccine OPV là gì và phòng ngừa bệnh gì?
Bệnh bại liệt (Poliomyelitis) là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus có tên Polio gây ra. Bệnh lây truyền qua đường tiêu hoá và có thể trở thành dịch. Biểu hiện đặc trưng của bệnh là hội chứng liệt mềm cấp. Virus sau khi đi vào cơ thể sẽ lần lượt tấn công hạch bạch huyết, xâm nhập vào hệ thần kinh, làm tổn thương sừng trước tủy sống và tế bào thần kinh vận động vỏ não.
Con người là vật chủ duy nhất của virus Polio, con đường lây truyền từ người sang người chủ yếu thông qua con đường phân – miệng. Virus bại liệt có trong phân đi vào nguồn nước, thực phẩm sau đó đi vào cơ thể và tiếp tục phát triển trong đường tiêu hóa. Người lành mang mềm bệnh cũng có thể trở thành nguồn lây bí ẩn và kéo dài trong cộng đồng.
Triệu chứng bệnh bại liệt:
- Liệt mềm cấp: tỉ lệ 1%, triệu chứng bao gồm sốt, nhức đầu, buồn nôn, đau cơ, dần dần mất vận động dẫn đến liệt không đối xứng. Mức độ liệt cao nhất là liệt tủy sống, liệt hành tủy, hậu quả nặng nề nhất là suy hô hấp rồi tử vong. Liệt chi không hồi phục khiến người bệnh gặp khó khăn vận động hoặc mất khả năng vận động.
- Viêm màng não vô khuẩn: sốt, nhức đầu, đau cơ, cổ gượng.
- Thể nhẹ: sốt, nhức đầu, buồn nôn, nôn, táo bón, dễ giới hạn.
- Thể ẩn thường gặp, thể nhẹ có thể biến chuyển sang nặng nếu không được điều trị kịp thời.
Hiện nay, có 3 loại vaccine phòng ngừa bệnh bại liệt đang được lưu hành:
Vaccine OPV phòn ngừa bệnh bại liệt đường uống: thuộc loại vaccine sống giảm độc lực dạng uống (OPV) chứa virus bại liệt đã được làm suy yếu, cơ chế kích thích cơ thể tạo miễn dịch chủ động. Miễn dịch sinh ra giúp cho cơ thể phòng vệ và không cho mầm bệnh xâm nhập vào cơ thể. Vaccine OPV này nằm trong Chương trình Tiêm chủng mở rộng. Trẻ nên uống vào lần lượt các thời điểm 2,3, và 4 tháng tuổi (tổng cộng 03 liều).
Vaccine bại liệt đường tiêm IPV: vaccine bất hoạt dạng tiêm (IPV) chứa virus bại liệt được làm chết (bất hoạt), kích thích cơ thể tạo miễn dịch phòng bệnh. Vaccine IPV được đưa vào chiến dịch tiêm nhắc lại cho trẻ.
Vaccine phòng bệnh bại liệt phối hợp: nằm trong chương trình tiêm phòng dịch vụ, các loại vaccine phối hợp có thành phần ngừa bại liệt bao gồm: vaccine 6 in1 Infanrix Hexa (Bỉ) và 6 in1 Hexaxim (Pháp) phòng ngừa 6 bệnh bao gồm bại liệt, bạch hầu, ho gà, uốn ván, viêm gan B và các bệnh gây do vi khuẩn Haemophilus influenzae týp B (Hib) gây ra. Ngoài ra còn có các loại vaccine 5in1, 4in1,… cũng đang được lưu hành ở Việt Nam.
Thời gian sử dụng vaccine OPV
Đối tượng có nguy cơ cao nhất bị nhiễm virus bại liệt Polio là những người chưa dùng vaccine phòng bệnh. Trẻ em, đặc biệt là trẻ nhỏ dưới 7 tuổi là những đối tượng có nguy cơ cao nhất bị nhiễm bệnh do virus bại liệt gây ra.
Hiện nay, vaccine OPV nằm trong Chương trình tiêm chủng mở rộng được quy định uống 3 liều, vào thời điểm trẻ 2, 3 và 4 tháng tuổi, khi trẻ đủ 5 tháng tuổi sẽ tiêm 1 mũi vaccin bại liệt (IPV).
Vì vaccine OPV nằm trong Chương trình tiêm chủng mở rộng do đó nó hoàn toàn miễn phí cho trẻ. Cho trẻ uống vaccine ngừa bệnh bại liệt là một hình thức bảo vệ trẻ vô cùng hiệu quả trước sự xâm nhập và tấn công của virus Polio.
Lưu ý khi cho trẻ dùng vaccine phòng OPV
Cũng như các loại vaccine khác, vaccine OPV ngừa bệnh bại liệt qua đường uống hoặc đường tiêm cũng không tránh khỏi có những tác dụng phụ không mong muốn như: sốt, sưng, đau tại vị trí tiêm, quấy khóc sau khi sử dụng vaccine. Tuy nhiên, các bậc cha mẹ không nên quá lo lắng vì đây đều là những phản ứng bình thường của cơ thể đáp ứng lại với vaccine. Tuỳ vào cơ địa của mỗi trẻ mà sẽ có tình trạng sốt hay không sốt, mức độ xảy ra các tác dụng phụ cũng khác nhau giữa các trẻ.
Các trường hợp chống chỉ định sử dụng vaccine OPV:
- Có tiền sử sốc hoặc phản ứng phản vệ sau tiêm chủng bất kì loại vaccine .
- Suy giảm miễn dịch bẩm sinh, trẻ nhiễm HIV giai đoạn lâm sàng IV hoặc có biểu hiện suy giảm miễn dịch nặng)
Các trường hợp tạm hoãn tiêm chủng:
- Suy chức năng các cơ quan như suy hô hấp, suy tuần hoàn, suy tim, suy thận, suy gan, hôn mê…
- Đang mắc các bệnh cấp tính, các bệnh nhiễm trùng.
- Trẻ đang sốt ≥ 38°C hoặc hạ thân nhiệt ≤ 35,5°C (đo nhiệt độ tại nách).
- Điều trị bằng cản phẩm globulin miễn dịch trong vòng 3 tháng.
- Đang hoặc mới kết thúc đợt điều trị có dùng corticoid (uống, tiêm) liều cao, hóa xạ trị trong vòng 14 ngày.
- Mắc bệnh tim bẩm sinh hoặc mạn tính có kèm tăng áp lực động mạch phổi.
Theo dõi và chăm sóc trẻ sau khi uống vaccine OPV: hiếm khi xảy ra các phản ứng nghiêm trọng tới sức khoẻ, đa số các tác dụng phụ xảy ra ở mức độ nhẹ và tự giới hạn. Tuy nhiên, để đề phòng những phản ứng không mong muốn, sau khi theo dõi tại điểm tiêm trong vòng 30 phút, khi về nhà phải tiếp tục theo dõi bé trong vòng 48h tới, các dấu hiệu cần theo dõi bao gồm:
- Toàn trạng: sốt, da niêm, tri giác, có quấy khóc hay bỏ bú không…
- Thịp thở: bé có khó thở hay thở vội hơn không
- Nhiệt độ, có nổi mẩn hay phát ban không
- Các biểu hiện tại vị trí tiêm (sưng, đỏ…)
Trẻ em sau khi uống vaccine OPV cần bú mẹ hoặc uống nước nhiều hơn. Ba mẹ bế, quan sát trẻ thường xuyên và không được chạm hay đè vào chỗ tiêm. Trẻ cần được đưa ngay tới cơ sở y tế để theo dõi, điều trị nếu có dấu hiệu bất thường đe dọa đến tính mạng bao gồm khó thở, sốc phản vệ, hội chứng sốc nhiễm trùng, sốt co giật, khóc kéo dài, tím tái, ngừng thở…
Docosan hy vọng bài viết trên đã giúp cho bạn đọc biết được vaccine OPV có ý nghĩa rất quan trọng trong công tác phòng bệnh bại liệt do virus Polio gây ra. Các bậc cha mẹ cần chú ý đưa trẻ đi dùng vaccine đúng lịch, đủ liệu trình và đúng phác đồ sẽ giúp trẻ phát triển toàn diện và khỏe mạnh.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
Poilio Vaccination, CDC.
