Xuất huyết dạ dày là bệnh lý thường gặp ở những người có các yếu tố nguy cơ hay bệnh lý nền và bệnh sẽ tiến triển nhanh chóng đe dọa tính mạng. Các triệu chứng xuất huyết dạ dày dễ nhận biết và đặc trưng.
Tóm tắt nội dung
Xuất huyết dạ dày là gì?
Xuất huyết dạ dày là tình trạng máu chảy ra khỏi lòng mạch vào dạ dày rồi vào đường tiêu hóa và thải ra ngoài bằng cách nôn ói ra máu hay tiêu phân ra máu.
Đây sẽ là một cấp cứu nội hay ngoại khoa thường gặp và có thể là biến chứng của nhiều bệnh lý khác nhau.
Xuất huyết dạ dày có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng thường gặp ở người lớn nhiều hơn trẻ em, giới nam nhiều hơn nữ.
Những triệu chứng xuất huyết dạ dày
Triệu chứng xuất huyết dạ dày sẽ tương đối điển hình và dễ nhận biết, đồng thời bệnh còn có các triệu chứng xảy ra sớm giúp dự báo tình trạng chảy máu trong dạ dày.
Dấu hiệu báo hiệu sớm hay tiền triệu
- Đau vùng thượng vị âm ỉ đến dữ dội hơn, mức độ đau có thể từ vừa đến nặng
- Đau bụng thường xảy ra đột ngột hơn bình thường sau bữa ăn nhiều đồ dầu mỡ hay cay nóng, hoặc sau khi uống thuốc kháng viêm
- Cảm giác nóng rát, cồn cào và khó chịu ở bao tử sau khi ăn
- Ợ hơi, ợ nóng, buồn nôn, nôn ói, sôi ruột, chướng bụng, căng tức bụng
- Đi kèm với các triệu chứng mệt mỏi, chóng mặt, hoa mắt, ù tai.
Triệu chứng nguy hiểm cần lưu ý
Nôn ra máu
Tính chất: máu đỏ tươi, đỏ bầm, nâu đen, cục, lỏng lẫn thức ăn do tác động của acid clohydric, pepsin và máu tạo thành hematin.
Cần phân biệt với chảy máu cam, ăn tiết canh, ho ra máu (máu đỏ tươi, bọt, không có thức ăn, pH kiềm)
Tiêu phân đen
Tính chất máu tùy vào: vị trí chảy máu, thời gian di chuyển trong ruột, lượng máu chảy trong dạ dày.
Chỉ cần một lượng máu 60ml, thời gian trong đường tiêu hóa 8 giờ sẽ gây tiêu phân đen. Xuất huyết dạ dày với lượng 200-400ml sẽ gây tiêu phân đen giống như hắc ín.
Tiêu phân đen có thể xảy ra đơn độc hay sau khi ói máu vài ngày hay đồng thời trong ngày với nôn ra máu.
Cần phân biệt với tiêu phân đen do thuốc (bismuth, sắt, than hoạt) hay táo bón.
Tiêu máu đỏ
Thường do xuất huyết dạ dày đến ồ ạt khiến máu chảy như dòng thác sẽ gây tiêu máu đỏ. Tính chất: máu đỏ tươi, lượng ít hay nhiều, một hay nhiều lần trong ngày.
Cần phân biệt tiêu phân đỏ do uống thuốc như rifamycin.
Triệu chứng mất máu cấp
- Da niêm: da lạnh, niêm nhợt, trắng bệch
- Mạch: nhanh nhẹ, khó bắt
- Huyết áp: giảm thấp hơn bình thường
- Tình trạng tri giác: mệt mỏi, li bì, vật vã, bứt rứt, kích thích.
Dấu hiệu sốc
- Thay đổi huyết động học tuần hoàn
- Hô hấp thở nhanh nông và yếu
- Huyết áp: tụt thấp hay kẹt hay bằng 0
- Thần kinh: hôn mê, li bì, lú lẫn
- Toàn thân: tay chân lạnh, mệt mỏi.
Các triệu chứng khác
Triệu chứng xuất huyết dạ dày còn bào gồm:
- Sốt: khoảng 40 – 50% trường hợp xuất huyết dạ dày
- Hội chứng nguy kịch hô hấp cấp của sốc giảm thể tích máu
- Thiểu niệu ( tiểu ít )
- Hôn mê gan
- Thuyên tắc phổi: hiếm gặp.
Những nguyên nhân chính gây xuất huyết dạ dày cần biết
Viêm loét dạ dày – tá tràng: đây là bệnh phổ biến hàng đầu, chiếm 70-80% các trường hợp xuất huyết dạ dày. Đáng ngại hơn là các ổ viêm loét mạn tính ngày càng lan rộng và ăn sâu vào đường tiêu hóa xuống đoạn hỗng – hồi tràng gây chảy máu ồ ạt.
Khối u ở dạ dày: tính chất có thể lành tính hay ác tính đều gây xuất huyết dạ dày khi u bướu kích thước lớn gây ma sát và xâm lấn tổn thương mạch máu.
Sang thương mạch máu dạ dày: bệnh dị dạng bẩm sinh như loạn sản mạch máu, U mạch máu và hội chứng Dieulafoy, hoặc tổn thương mạch máu do các chất kích thích như rượu bia, thức ăn cay nóng, thuốc chống đông máu, NSAIDs …
Các rối loạn toàn thân khác cũng có thể gây xuất huyết dạ dày
- Xuất huyết giảm tiểu cầu bẩm sinh và bệnh Hemophilia (máu khó đông)
- Bệnh xơ gan hay suy thận gây rối loạn đông máu
- Thiếu hụt Vitamin K
- Bệnh sốt xuất huyết
- Tinh thần căng thẳng, stress kéo dài, sang chấn tâm lý.
Tiền căn bệnh cần lưu ý
Cần nắm rõ về những lần xuất huyết dạ dày trước nếu có, vì 60% bệnh nhân có tiền căn xuất huyết dạ dày thì lần xuất huyết này có thể chảy máu cùng một vị trí.
Mặt khác, khai thác tiền căn bệnh có thể giúp xác định nguyên nhân gây xuất huyết hay những vấn đề ảnh hưởng đến việc điều trị.
Một số tiền căn gợi ý tác nhân gây xuất huyết dạ dày
- Do loét dạ dày tá tràng gặp ở BN tiền căn nhiễm Helicobacter pylori, dùng NSAIDs hay hút thuốc lá lâu năm.
- Do bệnh lý khối u ác tính thường gặp ở BN có thói quen hút thuốc lá, nghiện rượu, hay nhiễm Helicobacter pylori.
- Do giãn vỡ tĩnh mạch thực quản hay tĩnh mạch phình vị của dạ dày gặp ở bệnh nhân có tiền căn bệnh gan hay nghiện rượu.
- Do loạn sản mạch máu gặp ở bệnh nhân có tiền căn bệnh thận, hẹp động mạch chủ, giãn tĩnh mạch gây xuất huyết có tính di truyền.
Kết luận
Trong các bệnh lý của đường tiêu hóa thì xuất huyết dạ dày là bệnh thường gặp và có mức độ nguy hiểm nặng khi không phát hiện và điều trị cầm máu kịp thời. Vì vậy nên người bệnh cần đi khám bác sĩ chuyên khoa ngay khi xuất hiện các triệu chứng xuất huyết dạ dày như đã nêu trong bài viết.
Bài viết được tham khảo bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước. Tuy nhiên, Docosan Team khuyến khích bệnh nhân hãy tìm và đặt lịch hẹn với bác sĩ có chuyên môn tại Docosan để điều trị.
- Xuất huyết dạ dày – Mayo clinic
