Một trong những thành phần quan trọng nhất của hệ tiêu hóa ở người là dạ dày. Đó là vì nó có một cấu tạo rất đặc biệt với chức năng chuyên biệt mà những cơ quan khác không thể thay thế được. Một người cắt đi một phần hoặc toàn bộ dạ dày sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe chung. Doctor có sẵn mời quý độc giả tham khảo bài viết này để hiểu hơn về dạ dày và những công việc của nó.
Tóm tắt nội dung
1. Tổng quan về dạ dày
Dạ dày là một cơ quan giàu thành phần cơ nằm ở phía bên trái của bụng trên. Dạ dày nhận thức ăn từ thực quản. Khi thức ăn đến cuối thực quản, nó sẽ đi vào dạ dày thông qua một van cơ được gọi là cơ vòng thực quản dưới.
Dạ dày tiết ra acid và các men tiêu hóa thức ăn. Cơ dạ dày co bóp theo chu kỳ, đảo trộn thức ăn để tăng cường tiêu hóa. Cơ vòng môn vị là một van cơ mở ra để thức ăn đi từ dạ dày xuống ruột non.
2. Vị trí của dạ dày
Dạ dày nằm ở tầng trên của ổ bụng, ngay bên dưới vòm cơ hoành bên trái, và được bao quanh bởi nhiều cơ quan khác như gan, tụy, lách. Dạ dày là một phần của hệ tiêu hóa và được kết nối với:
- Thực quản: một cơ quan hình ống kết nối vùng miệng và họng với dạ dày. Nơi chuyển tiếp giữa thực quản và dạ dày được gọi là cơ vòng thực quản dưới, hay cơ vòng tâm vị.
- Ruột non: một cơ quan hình ống có thể dài đến vài mét nối từ dạ dày đến ruột già. Phần đầu tiên của ruột non là tá tràng, nơi đầu tiên của ruột non nhận thức ăn từ dạ dày chuyển xuống.
3. Cấu tạo của dạ dày
3.1. Các thành phần của dạ dày
Dạ dày được chia thành 5 vùng:
- Tâm vị là phần đầu tiên của dạ dày ngay bên dưới thực quản. Phần này có chứa cơ vòng tâm vị (còn được gọi là cơ vòng thực quản dưới), là một vòng cơ giúp ngăn chất chứa trong dạ dày trào ngược lên thực quản.
- Đáy vị là vùng hình tròn của dạ dày nằm bên trái của tâm vị và ngay bên dưới vòm cơ hoành bên trái.
- Thân vị là phần lớn nhất và khỏe nhất của dạ dày, nơi mà thức ăn được nhào trộn và phân giải thành các hạt thức ăn nhỏ hơn.
- Hang vị là phần thấp của dạ dày. Đây được xem như nơi lưu trữ thức ăn đã qua nhào trộn và chờ đợi được chuyển xuống tá tràng (phần đầu của ruột non).
- Môn vị là nơi mà dạ dày kết nối với ruột non. Ở đây cũng tồn tại một cơ vòng, gọi là cơ vòng môn vị. Nó có chức năng như một van kiểm soát quá trình làm trống dạ dày để đưa thức ăn vào tá tràng, cũng như ngăn cho thức ăn đi ngược từ tá tràng trở lại dạ dày.
3.2. Các lớp của thành dạ dày
Với chức năng chính là co bóp và tiêu hóa thức ăn, thành dạ dày phải có cấu tạo đặc biệt so với phần còn lại của ống tiêu hóa. Nó bao gồm các lớp như sau:
- Lớp niêm mạc là lớp lót mặt trong của dạ dày, với đặc trưng là những nếp niêm mạc lớn và ngoằn ngoèo khi dạ dày trống. Những nếp niêm mạc này có thể phẳng đi giúp dạ dày giãn to chứa thức ăn và tăng diện tích tiếp xúc với thức ăn để tiêu hóa tốt hơn.
- Lớp dưới niêm nằm ngay bên dưới lớp niêm mạc, được tạo thành từ mô liên kết với nhiều mạch máu và mạch bạch huyết, các tế bào và sợi thần kinh.
- Lớp cơ của dạ dày rất đặc biệt khi được tạo thành từ 3 lớp cơ với các hướng đan chéo nhau, giúp dạ dày co bóp, nhào trộn thức ăn một cách linh hoạt và hiệu quả.
- Lớp thanh mạc là một lớp xơ mỏng bao bọc bên ngoài dạ dày. Đây cũng là một phần của màng bụng, liên tục với những lớp bọc của các cơ quan khác trong ổ bụng.
4. Chức năng của dạ dày
Dạ dày đảm nhận 3 chức năng chính:
- Nơi dự trữ thức ăn tạm thời, như một trạm trung chuyển của thức ăn từ thực quản xuống và tồn lưu khoảng 2 giờ hoặc hơn, trước khi được chuyển tiếp xuống ruột non.
- Nhào trộn và phân cắt thức ăn bằng sự co bóp và thư giãn luân hồi của các lớp cơ.
- Tiêu hóa thức ăn bằng các chất men đặc trưng của dạ dày, như pepsin.
Lớp niêm mạc dạ dày bao gồm những tế bào và tuyến chuyên biệt tiết acid hydrochloric (HCl) và men tiêu hóa để tiêu hóa và phân cắt thức ăn. Niêm mạc vùng tâm vị và đáy vị còn tiết thêm chất nhầy để bảo vệ dạ dày khỏi acid mà chính nó tạo ra.
Một số tế bào chuyên biệt khác ở niêm mạc vùng hang vị còn tiết hormon gastrin vào máu. Gastrin giúp kích thích giải phóng acid và men tiêu hóa từ niêm mạc dạ dày; và giúp các lớp cơ bắt đầu co bóp.
Thức ăn sau đó được phân cắt thành hỗn hợp đặc sệt và mang tính acid, gọi là dịch dưỡng chấp. Cơ vòng môn vị sẽ giãn ra khi dịch dưỡng chấp được hình thành hoàn chỉnh. Dưỡng chấp được đưa xuống tá tràng và phần còn lại của ruột non.
Ruột non đóng vai trò chủ yếu trong việc hấp thu dưỡng chấp. Chức năng hấp thu của dạ dày thì hạn chế hơn nhiều và chỉ giới hạn trong một số chất như hấp thu nước, rượu và một số loại thuốc.
5. Các bệnh thường gặp ở dạ dày
Dạ dày là một cơ quan tương đối phức tạp và mối liên hệ về mặt giải phẫu và chức năng cũng chặt chẽ với những cơ quan khác. Do đó các bệnh lý hoặc rối loạn chức năng ở dạ dày là rất đa dạng. Sau đây là một số bệnh thường gặp liên quan đến dạ dày.
- Trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
- Chứng khó tiêu
- Viêm loét dạ dày
- Viêm dạ dày
- Ung thư dạ dày
- Giãn tĩnh mạch dạ dày
- Xuất huyết tiêu hóa ở dạ dày
- Hội chứng Zollinger-Ellison
- Liệt dạ dày (chậm làm rỗng dạ dày)
6. Tổng kết
Dạ dày là một cơ quan đặc biệt. Chức năng của nó phức tạp hơn nhiều người nghĩ khi nhìn vào vẻ ngoài của nó. Những bệnh lý liên quan đến dạ dày từ đó mà cũng rất đa dạng. Hi vọng qua bài viết này, Docosan có thể giúp quý độc giả biết thêm những điều thú vị xoay quanh chiếc dạ dày quen thuộc của chúng ta.
Bài viết được tham khảo từ bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước. Tuy nhiên, Doctor có sẵn Team khuyến khích bệnh nhân hãy tìm và đặt lịch khám với bác sĩ có chuyên môn để điều trị. Để được tư vấn trực tiếp, bạn đọc vui lòng liên hệ hotline 1900 638 082 hoặc CHAT để được hướng dẫn đặt hẹn.
