Sốt xuất huyết: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Sốt xuất huyết là một loại bệnh do muỗi gây ra, xảy ra ở các khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới trên thế giới. Sốt nhẹ thường gây sốt cao và các triệu chứng giống như bệnh cúm. Việc phát hiện chậm trễ và không có phương pháp điều trị phù hợp, căn bệnh này ở thể nặng có thể gây chảy máu nghiêm trọng, giảm huyết áp đột ngột (sốc) và thậm chí tử vong. Chính vì sự nguy hiểm đó, chuyên gia Doctor có sẵn khuyến nghị mọi đối tượng nghi ngờ mắc bệnh cần chủ động hơn trong việc kiểm tra và điều trị.

Docosan cung cấp bộ xét nghiệm sốt xuất huyết tại nhà

Sốt xuất huyết là một trong những bệnh lý khá phổ biến hiện nay, đặc biệt là các nước ở Đông Nam Á. Các triệu chứng của bệnh thường bị nhầm lẫn với một số bệnh cảm cúm, sốt thông thường nên nhiều bệnh nhân thường thờ ơ và không chịu tiến hành điều trị từ sớm. Việc chần chừ trong việc điều trị sẽ khiến bệnh tình ngày một trở nặng hơn, nguy hiểm hơn là khởi phát biến chứng nguy hiểm.

Để phát hiện bản thân có đang bị sốt xuất huyết hay không, thay vì đi đến phòng khám với tâm trạng mệt mỏi, người bệnh hoàn toàn có thể xét nghiệm ngay tại nhà với bộ xét nghiệm nhanh sốt xuất huyết của Docosan. Bộ xét nghiệm này cho bạn biết bạn có đang sốt xuất huyết hay không với phương pháp lấy mẫu máu trên đầu ngón tay. Cả người lớn và trẻ nhỏ đều có thể sử dụng với quy trình đơn giản, dễ làm và không tốn nhiều thời gian.

Đặc biệt, bạn còn được hỗ trợ kết nối với bác sĩ chuyên khoa ngay sau khi có kết quả. Và điều này sẽ được hỗ trợ miễn phí. Bác sĩ sẽ cho bạn biết bản thân cần làm gì để sức khỏe mau hồi phục và bệnh tình sớm đẩy lùi.

Sốt xuất huyết là bệnh gì?

Sốt xuất huyết là một trong những căn bệnh truyền nhiễm cấp tính điển hình. Nguyên nhân gây bệnh là do virus Dengue gây ra. Vật trung gian mang mầm bệnh này là muỗi vằn Aedes aegypti. Tuy nhiên, không phải loại muỗi nào đốt đều khiến bạn mắc bệnh. Chỉ có muỗi mang virus mới khiến bạn mắc bệnh.

Sốt xuất huyết có thể trở thành dịch nếu không được kiểm soát tốt. Theo dữ liệu từ WHO cho thấy, mỗi năm trên toàn cầu ghi nhận có khoảng gần 400.000 trường hợp nhiễm bệnh, trong đó có khoảng 96 triệu người có triệu chứng lâm sàng rõ rệt. Triệu chứng có thể là mức độ từ nhẹ đến nguy hiểm.

Trước vấn đề sốt xuất huyết bùng thành dịch, Bộ Y tế cảnh báo mọi người dân cần nâng cao cảnh giác phòng ngừa bệnh với các biện pháp được địa phương hay truyền thông triển khai.

Nguyên nhân gây bệnh sốt xuất huyết

Nguyên nhân chính và duy nhất gây bệnh sốt xuất huyết là do virus Dengue mang họ Flaviviridae thuộc chi Flavivirus gây ra. Vật trung gian đảm nhận vai trò truyền bệnh là muỗi vằn Aedes aegypti. Loại muỗi này sẽ đưa virus gây bệnh vào máu của người khỏe bệnh thông qua hình thức đốt (chích).

Về bản chất, virus Dengue có 4 chủng huyết thanh khác nhau là DEN-1, DEN-2, DEN-3 VÀ DEN-4. Bệnh nhân từng bị nhiễm chủng huyết thanh nào cơ thể sẽ có khả năng tạo miễn dịch suốt đời với virus đó nhưng vẫn cps nguy cơ mắc chủng khác và khởi phát triệu chứng lâm sàng.

Muỗi vằn hoạt động chủ yếu vào ban ngày. Thời điểm loài muỗi này hoạt động mạnh mẽ nhất là vào xế chiều và rạng sáng. Dù có một số con hoạt động vào ban đêm nhưng không phải con nào cũng lây truyền bệnh sốt xuất huyết.

Con đường lây truyền sốt xuất huyết

Con đường lây truyền sốt xuất huyết chủ yếu từ muỗi vằn sang người và ngược lại thông qua hình thức chính là đốt (chích). Cụ thể hơn:

Lây truyền sốt xuất huyết từ muỗi sang người

Virus Dengue bệnh sốt xuất huyết được truyền sang người qua vết đốt của muỗi cái bị nhiễm bệnh, chủ yếu là muỗi Aedes aegypti. Các loài khác trong chi Aedes cũng có thể là vật trung gian truyền bệnh nhưng không phổ biến như Aedes aegypti. Muỗi Aedes aegypti bị nhiễm bệnh và đốt người khỏe mạnh sẽ lan truyền virus sốt xuất huyết cho người đó.

Lây truyền từ người sang muỗi

Muỗi có thể bị nhiễm bệnh khi cắn người nhiễm virus sốt xuất huyết. Người này có thể đã có triệu chứng hoặc chưa có triệu chứng sốt xuất huyết. Sự lây truyền từ người sang muỗi có thể xảy ra 2 ngày trước khi người đó xuất hiện các triệu chứng của bệnh và lên đến 2 ngày sau khi hết sốt.

Các phương thức lây truyền sốt xuất huyết khác

Phương thức lây truyền chính của virus sốt xuất huyết giữa người với người là vectơ truyền. Ngoài ra đã có bằng chứng về khả năng lây truyền từ mẹ trong thời gian mang thai sang con. Khi người mẹ bị nhiễm virus sốt xuất huyết khi đang mang thai, trẻ có thể bị sinh non, nhẹ cân và suy thai.

Triệu chứng sốt xuất huyết

Nhiều bệnh nhân không có dấu hiệu hoặc triệu chứng của nhiễm trùng sốt xuất huyết. Các triệu chứng khi xảy ra rất dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác, chẳng hạn như bệnh cúm và thường bắt đầu từ 4 đến 10 ngày sau khi bạn bị muỗi nhiễm bệnh cắn.

Triệu chứng sốt xuất huyết thông thường

Nếu có sốt nóng lạnh, sốt cao (trên 40 độ C) và bất kỳ dấu hiệu, triệu chứng nào sau đây, rất có khả năng bạn đang nhiễm virus sốt xuất huyết:

• Đau đầu
• Đau cơ, xương hoặc khớp
• Buồn nôn
• Nôn mửa
• Đau sau mắt
• Viêm tuyến
• Phát ban

Hầu hết bệnh nhân nhiễm sốt xuất huyết hồi phục trong vòng một tuần hoặc lâu hơn. Trong một số trường hợp, các triệu chứng xấu đi và có thể đe dọa tính mạng. Đây được gọi là bệnh sốt xuất huyết nặng, sốt xuất huyết Dengue hoặc hội chứng sốc Dengue.

Tình trạng nghiêm trọng xảy ra khi các mạch máu bị tổn thương, số lượng tế bào hình thành cục máu đông (tiểu cầu) trong máu giảm xuống. Điều này có thể dẫn đến sốc, chảy máu trong, suy nội tạng và thậm chí tử vong.

Triệu chứng sốt xuất huyết ở mức độ nặng

Các dấu hiệu cảnh báo của bệnh sốt xuất huyết nặng – cấp cứu đe dọa tính mạng – có thể phát triển nhanh chóng. Các dấu hiệu cảnh báo thường bắt đầu vào một hoặc hai ngày đầu tiên sau khi hết sốt, có thể bao gồm:

• Đau bụng dữ dội
• Nôn mửa liên tục
• Chảy máu lợi hoặc mũi
• Có máu trong nước tiểu, phân hoặc nôn mửa
• Chảy máu dưới da, có thể trông giống như bầm tím
• Khó thở hoặc thở nhanh
• Mệt mỏi
• Khó chịu hoặc bồn chồn

Biến chứng của bệnh sốt xuất huyết

Bất kỳ bệnh lý nào cũng có khả năng gây ra biến chứng nguy hiểm, bệnh sốt xuất huyết không phải trường hợp ngoại lệ. Phần lớn biến chứng xuất hiện khi bệnh không được phát hiện sớm và không được điều trị đúng phương pháp. Một số biến chứng điển hình mà người bệnh có khả năng gặp phải:

• Suy tim, suy thận: Do tình trạng xuất huyết trong cơ thể liên tục xảy ra khiến hệ thống tuần hoàn bị rối loạn. Điều này đã dẫn đến suy tim và lúc này tim không đủ sức để tham gia bơm máy, dịch huyết tương và tạo điều kiện cho một số bệnh về tim khởi phát. Song song, thận cũng bị suy khi hoạt động bài tiết huyết tương qua nước tiểu gặp vấn đề.
• Xuất huyết não: Bệnh nhân sốt xuất huyết có thể bị xuất huyết não nếu tình trạng tiểu cầu giảm trong cơ thể diễn ra phức tạp. Nhiều trường hợp không can thiệp kịp thời có thể dẫn đến tử vong.
• Sốc do mất máu: Vì virus Dengue làm tăng tính thấm mao quản, thoát huyết tương và cô đặc máu đến một ngưỡng nhất định nên sẽ gây ra tình trạng sốc. Triệu chứng thường gặp so thể là chảy máu cam, chảy máu chân răng,… Nếu không có biện pháp điều trị kịp thời, bệnh nhân có thể xuất hiện biểu hiện nôn ra máu, đi tiểu ra máu, ho ra máu,…
• Tràn dịch màng phổi: Huyết tương trong cơ thể bị tràn sẽ xâm nhập vào đường hô hấp, gây viêm phổi, tràn dịch màng phổi hoặc một số bệnh lý khác có khả năng đe dọa đến tính mạng của người bệnh.
• Hôn mê: Khi cơ thể bị xuất huyết, dịch huyết tương có thể ứ đọng trong màng não qua các thành mạch và gây phù não và hội chứng thần kinh, cuối cùng là dẫn đến hôn mê. Một số trường hợp người bệnh rơi vào tình trạng hôn mê thứ phát sau sốc, sau xuất huyết nội tạng,…
• Tử vong: Đây là một trong những biến chứng sốt xuất huyết nặng nề nhất và đã có không ít người đối mặt với câu chuyện này.

Phương pháp điều trị sốt xuất huyết

Không có cách điều trị đặc hiệu cho bệnh sốt xuất huyết vì giới y học hiện đại chưa có báo cáo chính thức nào về loại thuốc đặc trị căn bệnh này. Tuy nhiên thuốc giảm sốt và thuốc giảm đau kết hợp với vitamin có thể được dùng để kiểm soát các triệu chứng đau nhức cơ và sốt. Phần lớn bệnh nhân sẽ được bác sĩ kê đơn thuốc có chứa thành phần hoạt chất acetaminophen hoặc paracetamol. 

Bên cạnh đó, người bệnh nên tránh dùng NSAID (thuốc chống viêm không steroid), chẳng hạn như ibuprofen và aspirin vì những loại thuốc chống viêm này hoạt động bằng cách làm loãng máu. Trong một bệnh có nguy cơ xuất huyết như vậy thì thuốc làm loãng máu có thể làm tăng mức độ trầm trọng của bệnh.

Người bệnh bệnh tuân thủ chỉ định sử dụng thuốc của bác sĩ, không được tự ý điều chỉnh và thay đổi liều dùng khi chưa có sự cho phép. Nhiều trường hợp bệnh nhân phải cấp cứu vì lý do dùng không đúng thuốc và đúng liều lượng. Nếu tình trạng bệnh trở nặng nên được điều trị bởi các bác sĩ và y tá có kinh nghiệm, tập trung vào việc duy trì thể tích dịch cơ thể của bệnh nhân.

Phòng ngừa sốt xuất huyết như thế nào hiệu quả?

Vì sốt xuất huyết có khả năng gây ra những biến chứng nguy hiểm làm ảnh hưởng đến sức khỏe, phương pháp phòng ngừa đúng cách và hiệu quả luôn được đề cao. Mọi người dân cần tuân thủ các biện pháp sau để căn bệnh này không có khả năng phát tán thành dịch:

Tiêm vắc xin

Vắc xin sốt xuất huyết (Dengvaxia) được chấp thuận cho những người có tiền sử sốt xuất huyết ít nhất 1 lần, từ 9 đến 45 tuổi. Thuốc chủng này được tiêm ba liều trong suốt 12 tháng. Ở những người trước đây chưa từng bị thì chủng ngừa dường có thể làm tăng nguy cơ mắc sốt xuất huyết nặng. Tuy nhiên, loại vắc xin này chưa được phổ biến ở nhiều nước, trong đó có Việt Nam.

Ngăn ngừa muỗi đốt bằng nhiều phương pháp khác nhau

Tổ chức Y tế Thế giới WHO nhấn mạnh rằng vắc xin không phải là một công cụ hữu hiệu để giảm sốt xuất huyết ở những khu vực có dịch bệnh phổ biến. Phòng chống muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết và kiểm soát số lượng muỗi vẫn là phương pháp chính để ngăn ngừa sự lây lan của bệnh sốt xuất huyết.

Nếu bạn sống hoặc đi du lịch đến một khu vực thường xảy ra bệnh sốt xuất huyết, hãy lưu ý những lời khuyên sau:

• Ở trong nhà có máy lạnh. Muỗi mang virus sốt xuất huyết hoạt động mạnh nhất từ ​​lúc bình minh đến hoàng hôn, nhưng chúng cũng có thể đốt vào ban đêm.
• Khi đi vào những khu vực có muỗi, hãy mặc áo sơ mi dài tay, quần dài, đi tất và đi giày.
• Sử dụng kem chống muỗi. Đối với da của bạn, hãy sử dụng thuốc chống thấm có chứa ít nhất 10% DEET.
• Cần bung màn chống muỗi khi ngủ kể cả ban ngày và ban đêm.
• Bạn có thể giúp giảm số lượng muỗi bằng cách loại bỏ môi trường sống nơi chúng đẻ trứng. Ít nhất mỗi tuần một lần, đổ sạch và làm sạch các thùng chứa nước đọng, chẳng hạn như chậu trồng cây, đĩa thức ăn động vật và lọ hoa. Đậy nắp các dụng cụ chứa nước đọng giữa các lần vệ sinh.
• Hưởng ứng các chiến dịch phòng ngừa sốt xuất huyết ở địa phương.
• Tuyên truyền trong cộng đồng biện pháp phòng ngừa bệnh sốt xuất huyết.

Sốt xuất huyết là căn bệnh dễ lây nhiễm ở những nước nhiệt đới và cận nhiệt đới, điển hình như Việt Nam. Sốt xuất huyết tuy nhiếm khi gây tử vong nhưng vẫn có khả năng gây ra những biến chứng nguy hiểm. Hãy tới ngay các phòng khám, bệnh viện uy tín khi bạn có sự nghi ngờ về việc nhiễm bệnh.

---

Bài viết được tham khảo từ bác sĩ và các nguồn tư liệu đáng tin cậy trong và ngoài nước. Tuy nhiên, Docosan Team khuyến khích bệnh nhân hãy tìm và đặt lịch khám với bác sĩ có chuyên môn để điều trị.