Ngày cập nhật: 10/06/24

Tác giả: Nguyễn Đạt Huy Thanh

Rối loạn tiêu hóa là tình trạng bệnh lý đường tiêu hóa thường gặp ở mọi đối tượng trong đời sống thường ngày. Do đó, từ xưa cho đến nay dựa trên các triệu chứng rối loạn tiêu hoá mà có rất nhiều cách chữa rối loạn tiêu hóa nhanh nhất tại nhà an toàn và hiệu quả.

cách chữa rối loạn tiêu hóa nhanh nhất tại nhà

Rối loạn tiêu hóa đặc trưng bởi các triệu chứng như đau bụng, ậm ạch bụng, khó tiêu, buồn nôn, thay đổi thói quen đi vệ sinh… Thông thường, nếu triệu chứng không quá nghiêm trọng thì có thể áp dụng nhiều biện pháp chữa trị hữu hiệu tại gia. Vậy nguyên nhân nào gây rối loạn tiêu hóa, dấu hiệu rối loạn tiêu hoá ra sao và cách chữa rối loạn tiêu hóa nhanh nhất tại nhà nào tốt? Hãy cùng Diab có sẵn tìm hiểu qua bài viết này.

Tóm tắt nội dung

1 Rối loạn tiêu hóa là bệnh gì?
2 Triệu chứng rối loạn tiêu hóa
3 Nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa
- 3.1 Chế độ ăn uống
- 3.2 Một số bệnh lý gây rối loạn tiêu hoá
4 Cách chữa rối loạn tiêu hóa nhanh nhất tại nhà
5 Nguồn tham khảo

Rối loạn tiêu hóa là bệnh gì?

Rối loạn tiêu hóa là một hội chứng bệnh xảy ra trên đường tiêu hóa hay gặp ở cả người lớn và trẻ em, nhất là trong các thời điểm giao mùa nắng nóng khiến thức ăn dễ bị ôi thiu nhiễm vi khuẩn, nấm mốc, biến đổi chất cũng như hệ miễn dịch cơ thể suy yếu gây ảnh hưởng đến sức khỏe hệ tiêu hóa.

Bệnh xảy ra do sự co thắt bất thường của các cơ vòng ở hệ thống tiêu hóa như dạ dày, ruột non, ruột già khiến cho bệnh nhân dễ rơi vào tình trạng đau bụng, khó tiêu, buồn nôn, tần suất đi đại tiện bị thay đổi,…

Thông thường dựa trên những dấu hiệu rối loạn tiêu hóa bất thường về cấu trúc hoặc hoạt động, chứng rối loạn tiêu hóa sẽ có 2 loại:

Rối loạn tiêu hóa thực thể: Xảy ra khi hệ tiêu hóa có những biểu hiện bất thường về cấu trúc dẫn đến các hoạt động cũng bị ảnh hưởng.
Rối loạn tiêu hóa chức năng: Xảy ra khi hệ tiêu hóa hoạt động bất thường nhưng không nằm trong rối loạn tiêu hóa thực thể.

Triệu chứng rối loạn tiêu hóa

Triệu chứng rối loạn tiêu hóa thường có nhiều biểu hiện khác nhau, mức độ có thể từ nhẹ cho đến nghiêm trọng nếu không được phát hiện và chữa trị kịp thời. Ngoài ra, bệnh cũng thường xảy ra ở một hoặc một vài bộ phận cùng lúc với nhau trên đường tiêu hóa. Một số dấu hiệu rối loạn tiêu hoá thường gặp như:

Người bệnh có tình trạng đầy chướng bụng, thấy bụng bị căng cứng, khó chịu nhất là sau khi ăn.
Hay gặp tình trạng đau bụng âm ỉ có khi kéo dài.
Đường tiêu hóa bị kích thích mạnh nên người bệnh dễ cảm thấy buồn nôn dẫn đến nôn ói ngay.
Xuất hiện triệu chứng ợ hơi, ợ chua, ợ nóng liên tục nhất là sau khi ăn, kéo dài vài giờ liền.
Người bệnh có biểu hiện chán ăn, ăn không thấy ngon miệng.
Bị đau lưng, tức ngực, cân nặng thay đổi thất thường, nấc cụt, khó nuốt.
Một số trường hợp có thể mắc đại tiện khó khăn, tiêu chảy hoặc táo bón, đi đại tiện nhiều lần trong ngày, phân cứng hoặc lỏng, có mùi tanh hôi khó chịu, có thể kèm theo máu do xuất huyết trên đường tiêu hóa…

Nôn mửa là triệu chứng rối loạn tiêu hóa

Xem thêm: Bị đau bụng trên rốn sau khi ăn cảnh báo 10 bệnh nguy hiểm

Nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa

Nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa thường rất đa dạng, tính chất từ đơn giản đến phức tạp. Có thể đến một số nhóm nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa như sau:

Chế độ ăn uống

Ăn uống không đảm bảo hợp vệ sinh. Các thực phẩm như thức ăn, đồ uống bị ôi thiu, nhiễm nấm, vi khuẩn, biến chất, nhiễm kim loại nặng, phân bón, thuốc trừ sâu, độc tố sẽ tác động lên hệ vi sinh đường ruột, chức năng các cơ quan tiêu hóa đều có thể gây các triệu chứng rối loạn tiêu hóa.
Không thực hiện nguyên tắc ăn chín uống sôi, hay có thói quen ăn sống, ăn tái các loại loại thịt heo, bò, cá, hải sản, tiết động vật, rau… như nem chua, thịt tái, gỏi cá, hải sản ăn sống với sốt chua cay, tiết canh, rau sống chưa ngâm rửa kỹ,…
Chế độ ăn thất thường, thiếu sự cân bằng giữa các nhóm chất dinh dưỡng như ăn quá nhiều tinh bột, dầu mỡ, đồ chua, gia vị cay nóng, thịt đỏ trong khi thiếu chất xơ, vitamin và khóang chất, uống ít nước.
Sử dụng nhiều đồ uống chứa cồn như bia, rượu, thức uống lên men có độ cồn cao sẽ làm mất cân bằng pH trong dạ dày, mất lớp bảo vệ niêm mạc dạ dày và ruột, giảm đáng kể lợi khuẩn, gia tăng các vi khuẩn có hại gây ảnh hưởng đến việc tiêu hóa thức ăn.

Thức ăn ôi thiu là nguyên nhân rối loạn tiêu hóa

Một số bệnh lý gây rối loạn tiêu hoá

Một số bệnh lý có thể gây rối loạn chức năng hệ tiêu hóa như viêm đại tràng, hội chứng ruột kích thích, viêm ruột, viêm đại tràng do nhiễm khuẩn lỵ amip,…
Các bệnh lý liên quan đến dạ dày – tá tràng như trào ngược dạ dày thực quản, viêm loét dạ dày – tá tràng, nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori gây ợ chua, đau bụng âm ỉ, xuất huyết ở vết loét niêm mạc dạ dày – tá tràng,…
Thương hàn và phó thương hàn do nhiễm khuẩn Salmonella, Shigella.
Tiêu chảy do vi khuẩn Vibrio cholerae, trùng roi đường tiêu hóa Giardia intestinalis,…
Một số trường hợp nhiễm giun sán như giun đũa, giun kim, giun móc, giun lươn, giun xoắn, sán dây lợn, sán dây bò,… cũng gây nên các rối loạn trên hệ tiêu hóa.

Vi khuẩn Vibrio gây rối loạn tiêu hóa

Xem thêm: Bệnh lỵ trực khuẩn: Nguyên nhân và phương pháp điều trị

Cách chữa rối loạn tiêu hóa nhanh nhất tại nhà

Dựa trên nguyên nhân gây bệnh cũng như các mức độ bệnh nặng hay nhẹ mà có rất nhiều biện pháp điều trị rối loạn tiêu hóa. Sau đây là gợi ý một số cách chữa rối loạn tiêu hóa nhanh nhất tại nhà giúp hỗ trợ điều trị các triệu chứng cũng như nguyên nhân gây bệnh:

Cách chữa rối loạn tiêu hóa nhanh nhất tại nhà bằng thuốc

Berberin

Berberin vốn dĩ là một hoạt chất alkaloid được chiết xuất từ dược liệu Hoàng đằng, Hoàng liên, Hoàng bá, Vàng đắng. Thuốc được xem như là một loại kháng sinh tự nhiên từ thực vật có tác dụng ức chế sự phát triển của một số vi khuẩn đường ruột.

Các cây thuốc chứa Berberin như Hoàng đằng, Hoàng liên, Hoàng bá, Vàng đắng cũng như hoạt chất Berberin đã được chỉ định trong các trường hợp rối loạn tiêu hóa như hội chứng lỵ do trực khuẩn, viêm ruột, tiêu chảy,… Ngoài việc đây là cách chữa rối loạn tiêu hóa nhanh nhất tại nhà thì Berberin còn có tác dụng làm tăng bài tiết mật, giúp tiêu hóa thức ăn tốt ở ruột non.

Liều dùng Berberin được khuyến cáo như sau:

Độ tuổi	Liều dùng
Trẻ dưới 2 tuổi	Uống 2 viên x 10mg x 2 lần/ ngày
Trẻ 2 – 7 tuổi	Uống 5 viên x 10mg x 2 lần/ ngày
Trẻ 8 – 16 tuổi	Uống 10 viên x 10mg x 2 lần/ ngày
Trẻ trên 16 tuổi	Uống 12 – 15 viên x 10mg x 2 lần/ ngày
Người lớn	Uống 2 – 4 viên x 50mg x 2 lần/ ngày

Lưu ý: Người dùng nên sử dụng thuốc Berberin sau khi ăn no để thuốc được hấp thu tốt hơn.

Sodium bicarbonate

Thuốc Sodium bicarbonate là loại thuốc thường được chỉ định để giảm tình trạng ợ nóng, ợ chua và khó tiêu ở dạ dày. Do có khả năng tạo pH kiềm giúp trung hòa acid ở trong dịch vị của dạ dày.

Liều dùng thông thường cho người lớn bị rối loạn tiêu hóa được khuyến cáo là từ 325 – 2000mg x 1 – 4 lần mỗi ngày.

Domperidon

Domperidon là loại thuốc chống nôn ói được dùng khi quá trình co bóp của dạ dày kém dẫn đến sự chuyển đẩy thức ăn từ dạ dày xuống ruột một cách chậm rãi. Dùng thuốc là cách chữa rối loạn tiêu hóa nhanh nhất tại nhà có tác dụng điều hoà nhu động của dạ dày – ruột giúp trị các chứng đầy bụng, buồn nôn, nôn.

Lưu ý: Thuốc không dùng cho người có tiền sử xuất huyết dạ dày – ruột, tắc nghẽn ruột, phụ nữ có thai.

Than hoạt tính

Than hoạt tính dược dụng cũng là một trong những cách chữa rối loạn tiêu hóa nhanh nhất tại nhà trong các chứng ăn uống khó tiêu, đầy hơi, chướng bụng. Nó được xem là thuốc đầu tay trong cấp cứu, phòng chống ngộ độc thực phẩm, đặc biệt là trong điều trị và xử lý ngộ độc do nấm.

Nhờ có đặc tính xốp, diện tích bề mặt rất lớn do có các vết rỗng, nứt vi mạch nên có tính hấp phụ rất mạnh kể cả các chất vô cơ lẫn hữu cơ. Một số hướng dẫn sử dụng than hoạt tính khi ngộ độc thực phẩm:

Ngộ độc thực phẩm cấp tính do vi sinh vật và độc tố thường dùng ở dạng viên nhai, viên nang, viên bao đường với liều 62,5 – 125mg x 2 – 3 lần/ngày, dùng sau bữa ăn trong 4 – 5 ngày. Trường hợp ăn khó tiêu, người lớn có thể dùng 125mg x 2 – 3 lần/ngày.
Ngộ độc thực phẩm cấp tính do hóa chất dùng dạng bột mịn hoặc nhũ dịch:
- Người lớn: 25 – 50g bột khuấy trong 250ml nước, lắc kỹ trước khi uống, có thể dùng ống thông dạ dày. Triệu chứng nặng có thể lặp lại nhiều lần, cách nhau 4 – 5 giờ.
- Trẻ em: Dùng 1g/kg thể trọng, trường hợp nặng lặp lại 4 – 6 giờ.
Ngộ độc do nấm độc:

Người lớn: Dùng 1g/kg thể trọng, trường hợp nặng cho uống than hoạt tính nhiều lần (3 – 4 giờ/lần kèm Sorbitol (6 gói).
Trẻ em: Dùng 1g/kg thể trọng, trường hợp nặng cho uống than hoạt tính nhiều lần (3 – 4 giờ/lần kèm Sorbitol (2 – 4 gói).

Than hoạt – cách chữa rối loạn tiêu hóa nhanh nhất tại nhà

Sử dụng Probiotics và sản phẩm chứa Probiotics

Bổ sung Probiotics và các sản phẩm chứa Probiotics hiện đang là cách chữa rối loạn tiêu hóa nhanh nhất tại nhà, đặc biệt là các bậc phụ huynh rất quan tâm để bảo vệ hệ tiêu hóa cho những thiên thần nhỏ trong gia đình. Probiotics giúp giảm các tác nhân gây bệnh và giảm độc tố bám trên biểu mô ruột, duy trì trạng thái cân bằng vi khuẩn đường ruột, tăng cường sức khỏe đường ruột và hệ thống miễn dịch cơ thể nói chung và hệ miễn dịch tiêu hóa nói riêng.

Men vi sinh

Việc bổ sung men vi sinh giúp gia tăng lợi khuẩn có lợi cho hệ tiêu hóa của cơ thể, có thể bổ sung qua đường ăn uống, có hiệu quả rõ rệt trong cải thiện triệu chứng tiêu chảy do tác dụng phụ của kháng sinh như táo bón, rối loạn tiêu hóa,…

Các men vi sinh giúp lên men thức ăn, sản xuất acid lactic, tăng cường đáp ứng sức đề kháng tự nhiên, làm tăng dung nạp chất dinh dưỡng như vitamin B2, B3, B6, B9, B12,…; giúp tránh đầy hơi, khó tiêu khi hấp thụ thức ăn, đồ uống nhiều lactose như sữa động vật, chất xơ từ rau củ quả, hạn chế nhiễm trùng và loạn khuẩn đường ruột,…

Một số chủng Probiotics thường đường dùng để bảo vệ đường tiêu hóa:

Lactobacillus gasseri, Lactobacillus reuteri DSM, Lactobacillus plantarum, Lactobacillus johnsonii, Lactobacillus salivarius.
Bacillus clausii.
Bifidobacterium longum, Bifidobacterium bifidum, Bifidobacterium breve, Bifidobacterium animalis, Bifidobacterium lactis.
Pediococcus pentosaceus.

Sữa chua uống

Ăn sữa chua hàng ngày cũng là cách chữa rối loạn tiêu hóa nhanh nhất tại nhà. Vốn dĩ, sữa chua là thực phẩm đặc biệt tốt cho sức khỏe đường ruột giúp cung cấp cho cơ thể một lượng lớn Probiotics có lợi trong việc bảo vệ hệ tiêu hóa và nâng cao sức đề kháng.

Sữa chua dễ tiêu hóa hơn một số sữa động vật thông thường, tăng cường hấp thụ dinh dưỡng nên phù hợp với các trường hợp biếng ăn, rối loạn tiêu hóa. Ngoài ra, sữa chua cũng giàu protein, canxi và vitamin D có lợi cho sự phát triển xương.

Bổ sung Prebiotics

Cách chữa rối loạn tiêu hóa nhanh nhất tại nhà với Prebiotics hiện nay cũng được đông đảo mọi người quan tâm vì độ an toàn và hiệu quả mà chúng mang lại. Inulin, FOS, GOS là những loại Prebiotics hay còn gọi là chất xơ tự nhiên không bị tiêu hóa khi vào cơ thể.

Khi đến ruột già; Inulin, FOS, GOS có tác dụng kích thích sự tăng trưởng các lợi khuẩn như Lactobacillus, Bifidobacteria giúp ngăn ngừa táo bón, tiêu chảy, tăng khả năng hấp thu dưỡng chất.

Inulin

Inulin thuộc chất xơ nhóm Fructan được tìm thấy trong nhiều loại trái cây, rau quả, thảo mộc như lúa mì, măng tây, atiso, hành tây, chuối tỏi,… là thức ăn của lợi khuẩn giúp làm mềm phân, dễ đi ngoài; tăng lợi khuẩn giúp ngăn ngừa nhiễm trùng tiêu hóa; kích thích hoạt động của ruột già, cải thiện và hồi phục chức năng hệ tiêu hóa.

Thực phẩm giàu inulin tốt cho tiêu hóa

FOS (Fructo – oligosaccharide)

FOS cũng là chất xơ nhóm Fructan tương tự Inulin những mạch sẽ ngắn hơn Inulin, có chức năng tương tự trên hệ tiêu hóa như làm mềm phân, dễ đi tiêu qua đó hạn chế tình trạng táo bón hoặc tiêu chảy do vi khuẩn có hại như Clostridium perfringens, Salmonella nhờ tăng số lượng lợi khuẩn Bifidobacterium ở ruột già và Lactobacillus ở ruột non. Tăng sức đề kháng thông qua các chất điều hoà miễn dịch: Immunoglobulin A (IgA) và Interferon (IFN).

GOS (Galacto – oligosaccharide)

GOS là Prebiotics từ động vật được chiết xuất từ sữa bò, sữa dê,… có cấu trúc hóa học bới các cấu tử galactose và lactose liên kết với nhau. Vì GOS có tác dụng nuôi dưỡng lợi khuẩn và hỗ trợ cân bằng hệ vi sinh đường ruột nên làm tăng khả năng hấp thu và hạn chế nguy cơ rối loạn tiêu hóa. Hiện nay, GOS được bổ sung trong nhiều sản phẩm sữa chua, sữa công thức, bánh,… dùng bổ sung hàng ngày.

Cách chữa rối loạn tiêu hóa nhanh nhất tại nhà bằng thảo dược

Gừng

Gừng tươi hay còn gọi là Sinh khương trong Đông y. Có thể sử dụng gừng như một cách chữa rối loạn nhanh nhất tại nhà do có tác dụng điều tỳ vị, ôn trung chỉ tả, giải độc, tán hàn nên ngoài làm gia vị còn có được dùng trong các trường hợp rối loạn tiêu hóa như đau bụng nôn ói tiêu chảy, chống nôn ói, tăng kiện viện trong đường tiêu hóa, trị ngộ độc tôm, cua, cá,…

Cách chữa rối loạn tiêu hóa nhanh nhất tại nhà với gừng

Riềng

Riềng hay cao lương khương ngoài là gia vị còn là một vị thuốc có tác dụng ôn trung tán hàn, tiêu thực được dùng trong cả Đông và Tây y làm thuốc kích thích tiêu hóa, chữa đầy hơi, đau bụng, đau dạ dày, đi ngoài lỏng, trúng hàn, nôn ói.

Ngày dùng 3 – 6g dược liệu khô dưới dạng thuốc sắc, thuốc bột hay rượu thuốc.

Thảo quả

Thảo quả thường được các bà con vùng núi Tây Bắc dùng làm cách chữa rối loạn tiêu hóa nhanh nhất tại nhà nhờ có vị cay, tính ấm, có tác dụng trừ hàn, trừ đờm, ấm bụng, tiêu tích, giúp ăn ngon miệng. Trong nhân dân, thảo quả chủ yếu dùng làm thuốc kích thích tiêu hóa, chữa nôn ói, bụng trướng đau, tiêu chảy,…

Đinh hương

Cách chữa rối loạn tiêu hóa nhanh nhất tại nhà với nụ đinh hương khô cũng rất hiệu quả. Nhờ có hàm lượng tinh dầu cao trong dược liệu nên nhiều nghiên cứu thấy rằng nước sắc từ nụ hoa có khả năng kích thích tiết men tiêu hóa như pepsin nhằm tăng cường hoạt động của hệ tiêu hóa.

Hoa hồi

Hoa hồi có công năng ôn dương tán hàn, kiện tỳ, tiêu thực, lý khí, chỉ thống nên được dùng trong điều trị các chứng đau bụng, sôi bụng, nôn mửa, tiêu chảy do hệ tiêu hóa bị rối loạn.

Cách chữa rối loạn tiêu hóa nhanh nhất tại nhà với hồi

Bạc hà

Bạc hà hiện nay được trồng phổ biến trong các gia đình, ngoài là cây cảnh tạo hương thơm dễ chịu, the mát, đuổi côn trùng thì bạc hà còn là cách chữa rối loạn tiêu hóa nhanh nhất tại nhà. Với hàm lượng menthol trong tinh dầu chiếm tỷ lệ cao giúp ngăn chặn các kênh canxi trong các cơ trơn nên có tác dụng chống co thắt trên đường tiêu hóa, đặc biệt trên dạ dày, ruột non, ruột kết,…

Mộc hương

Trong y học cổ truyền, mộc hương có vị cay, tính ấm, có tác dụng hành khí chỉ thống, kiện tỳ tiêu tích nên được dùng điều hoà tỳ vị, làm tan ứ trệ đường tiêu hóa, giảm đau, ngừng nôn mửa cầm tiêu chảy, trợ sức cho đại tràng.

Xem thêm: 10 loại thực phẩm của thực đơn cho người rối loạn tiêu hóa