Rách võng mạc là gì? Triệu chứng và nguyên nhân phổ biến

Ngày cập nhật: 21/04/25

Tác giả: Đỗ Ngọc Mai

Rách võng mạc là tình trạng xuất hiện một hoặc nhiều vết rách trên lớp mô mỏng nhạy cảm với ánh sáng nằm ở phía sau mắt, gọi là võng mạc. Đây là bộ phận có vai trò quan trọng trong việc nhận biết hình ảnh. Do đó, rách võng mạc nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn đến mù loà, gây ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng sống của bệnh nhân. Trong bài viết dưới đây, hãy cùng Docosan tìm hiểu về triệu chứng và nguyên nhân của tình trạng này để biết cách phòng tránh và bảo vệ đôi mắt của mình nhé!

Tóm tắt nội dung

1 Rách võng mạc là gì?
2 Nguyên nhân gây rách võng mạc
3 Triệu chứng rách võng mạc
4 Cách khắc phục tình trạng rách võng mạc
5 Phòng ngừa rách võng mạc
6 Bệnh viện nhãn khoa uy tín điều trị rách võng mạc
7 Câu hỏi thường gặp

Rách võng mạc là gì?

Võng mạc xuất hiện một hoặc nhiều vết rách do tác động vật lý hoặc sinh hóa

Võng mạc (Retina) là một lớp mô mỏng, nhạy cảm với ánh sáng, nằm ở phía trong cùng của nhãn cầu. Đây là bộ phận quan trọng có chức năng tiếp nhận ánh sáng, truyền tín hiệu thị giác và dẫn truyền thông tin này đến não. Rách võng mạc là tình trạng võng mạc xuất hiện một hoặc nhiều vết rách do tác động vật lý hoặc sinh hóa. Khi võng mạc bị rách, dịch kính (chất lỏng dạng gel lấp đầy nhãn cầu) có thể chảy qua vết rách, tích tụ ở phía sau võng mạc. Tình trạng này kéo dài có thể gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng như thoát vị võng mạc, bong võng mạc, nguy cơ mù lòa vĩnh viễn nếu không điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây rách võng mạc

Bong dịch kính sau (PVD) do lão hóa là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây rách võng mạc

Có rất nhiều nguyên nhân gây rách võng mạc, phổ biến nhất là do tuổi tác, chấn thương mắt, cận thị nặng, hoặc tiền sử gia đình về các bệnh lý mắt. Cụ thể như sau:

Tuổi tác: Dịch kính là chất lỏng dạng gel trong suốt, chiếm phần lớn thể tích bên trong nhãn cầu. Khi còn trẻ, dịch kính có cấu trúc đặc và bám chặt vào võng mạc. Theo thời gian, dịch kính bị hóa lỏng và co rút, dần tách ra khỏi bề mặt võng mạc (bong dịch kính sau – PVD). PVD thường xảy ra ở người trên 50 tuổi và là một hiện tượng tự nhiên của quá trình lão hóa mắt. Trong quá trình PVD, lực kéo do dịch kính tác động lên võng mạc có thể gây ra các vết rách. Theo thống kê, đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây rách võng mạc. Nghiên cứu trong năm 2023 chỉ ra rằng, quá trình PVD có thể làm tăng nguy cơ rách/bong võng mạc lên tới 9,9%.

Chấn thương: Các chấn thương có thể tác động lực trực tiếp làm biến dạng nhãn cầu, tạo ra sóng xung kích qua dịch kính, gây xuất huyết nội nhãn và làm trầm trọng thêm các tình trạng sẵn có. Mức độ nghiêm trọng của chấn thương và tiền sử bệnh lý về mắt (nếu có) sẽ làm tăng nguy cơ rách võng mạc.

Cận thị nặng: Người cận thị thường có nhãn cầu dài hơn mắt bình thường. Điều này khiến võng mạc bị kéo căng và mỏng hơn để đáp ứng đủ diện tích bề mặt nhãn cầu. Tình trạng trên có thể làm tăng lực tác động lên các điểm bám dính giữa dịch kính và võng mạc trong quá trình bong dịch kính sau (PVD), dẫn đến nguy cơ rách võng mạc cao hơn so với người không cận thị. Mức độ cận thị càng cao thì nguy cơ rách võng mạc càng tăng.

Tiền sử gia đình: Người đã từng phẫu thuật mắt trước đó hoặc có tiền sử gia đình mắc các bệnh về mắt như cận thị nặng, bong dịch kính sau (PVD) sớm, bong võng mạc,… có thể có nguy cơ cao bị rách võng mạc.

Ngoài ra, các bất thường trong cấu trúc mắt mang tính di truyền như võng mạc mỏng yếu bẩm sinh, dịch kính bám dính bất thường trên võng mạc, thoái hóa võng mạc di truyền (thoái hóa dạng lát – lattice degeneration),… cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh này.

Với đội ngũ bác sĩ chuyên khoa hàng đầu, trang thiết bị hiện đại, phục vụ đa dạng các dịch vụ khám và điều trị mắt, mời bạn tham khảo Bệnh Viện Mắt Sài Gòn

Triệu chứng rách võng mạc

Nhìn thấy đốm đen và cảm giác có bức màn đen che trước mắt là hai trong nhiều triệu chứng của rách võng mạc

Ở giai đoạn sớm, người bệnh rách võng mạc thường không biểu hiện bất kỳ triệu chứng rõ ràng nào. Các triệu chứng thường xuất hiện đột ngột và có thể khác nhau tùy vào tình trạng bệnh nhân. Một số triệu chứng phổ biến nhất bao gồm:

Nhìn thấy đốm đen (ruồi bay): Bệnh nhân thấy những chấm đen nhỏ, sợi mờ, hình dạng kỳ lạ trôi nổi trong tầm nhìn. Số lượng và kích thước của các vật thể này có thể tăng lên đột ngột. Đây chính là các mảnh nhỏ của dịch kính bị bong ra và trôi nổi trong mắt, đổ bóng lên võng mạc.
Nhìn thấy chớp sáng: Bệnh nhân nhìn thấy nhìn thấy những tia sáng lóe lên ngẫu nhiên, thường ở vùng ngoại vi (ngoài trung tâm) của tầm nhìn. Các vệt sáng này tương tự như ánh chớp máy ảnh, diễn ra trong thời gian rất ngắn.
Mờ mắt: Thị lực có thể giảm sút đột ngột hoặc trở nên mờ ảo.
Cảm giác như có một “bức màn” che trước mắt: Đây là triệu chứng nghiêm trọng cho thấy bệnh nhân khả năng cao đã bị bong võng mạc hoặc vết rách võng mạc đang tiến triển. Lúc này, bệnh nhân cảm thấy như có một tấm màn sẫm màu che khuất một phần trường nhìn.

Cách khắc phục tình trạng rách võng mạc

Dùng tia laser để bịt kín mép vết rách võng mạc là phương pháp điều trị phổ biến nhất hiện nay

Mục tiêu chính của điều trị rách võng mạc là ngăn chặn và làm chậm sự tiến triển của vết rách, đồng thời cải thiện và phục hồi thị lực của người bệnh. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, tổn thương do rách võng mạc gây ra không thể hồi phục được. Do đó, việc phát hiện sớm bệnh lý đóng vai trò rất quan trọng trong việc điều trị và duy trì thị lực cho bệnh nhân.

Điều trị rách võng mạc tương đối phức tạp và đôi khi bệnh nhân cần phải phẫu thuật ngay lập tức. Các phương pháp điều trị phổ biến nhất hiện nay bao gồm:

Dùng tia laser: Phương pháp này dùng tia laser để tạo ra các vết bỏng nhỏ xung quanh mép của vết rách. Quá trình chữa lành vết thương tự nhiên của cơ thể sau đó sẽ hình thành mô sẹo ở các vùng bị đốt laser. Các mô sẹo này đóng vai trò như “mối hàn” bịt kín mép vết rách và ngăn không cho dịch kính thoát xuống phía sau võng mạc. Điều trị vết rách võng mạc bằng tia laser ngay lập tức mới có thể giảm nguy cơ tiến triển bong võng mạc cho bệnh nhân.

Đông lạnh (lạnh đông võng mạc (cryopexy) hoặc cryoretinopexy): Phương pháp này sử dụng đầu dò được làm lạnh bằng khí nitơ lỏng, sau đó áp nhẹ đầu dò lên thành ngoài của mắt (củng mạc) tại vị trí tương ứng với vết rách võng mạc bên trong. Nhiệt độ cực lạnh sẽ làm đóng băng các lớp mô của thành mắt và võng mạc ở khu vực đó. Quá trình đóng băng và tan băng có kiểm soát sẽ gây ra tổn thương tế bào và kích thích phản ứng viêm nhẹ. Các phản ứng viêm là tiền đề để hình thành mô sẹo, giúp cố định võng mạc trở lại lớp biểu mô sắc tố bên dưới và bịt kín mép vết rách.

Phẫu thuật dịch kính: Thường áp dụng cho các trường hợp rách võng mạc phức tạp và không thể dùng phương pháp laser hoặc đông lạnh để điều trị. Ở phương pháp này, bác sĩ sẽ loại bỏ dịch kính bị tổn hại và thay thế bằng chất lỏng mới. Trong quá trình loại bỏ dịch kính, bác sĩ có thể kết hợp laser nội nhãn để tạo sẹo quanh vết rách tương tự như điều trị bằng laser thông thường. Nếu bệnh nhân đã bị bong võng mạc, bác sĩ sẽ tái bám võng mạc bằng cách bơm khí hoặc dầu silicon vào buồng dịch kính để ép võng mạc vào thành sau của mắt. Các màng trước võng mạc hoặc các vùng dịch kính co kéo sẽ được bóc tách cẩn thận để giải phóng lực kéo lên võng mạc. Nhìn chung, phẫu thuật dịch kính cho phép bác sĩ giải quyết đồng thời nhiều vấn đề như chảy máu dịch kính, co kéo và rách võng mạc. Kỹ thuật này có thể là một phần của phương pháp điều trị cho những người bị rách võng mạc, bệnh võng mạc do tiểu đường, lỗ hoàng điểm, màng trên võng mạc, nhiễm trùng, chấn thương mắt hoặc bong võng mạc.

90% người bệnh rách võng mạc được điều trị thành công nhờ phẫu thuật

Hầu hết các ca rách võng mạc đều được tiên lượng tốt nếu bệnh chưa tiến triển thành bong võng mạc. Khoảng 90% người bệnh được điều trị thành công bằng phương pháp phẫu thuật. Người bệnh có thể bị đau trong vài giờ sau khi kết thúc điều trị. Do đó, bác sĩ có thể kê thuốc giảm đau để bệnh nhân cảm thấy dễ chịu hơn. Người bệnh cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ và nghỉ ngơi nhiều trong vài tuần sau tiểu phẫu, không tập thể dục gắng sức để mắt được phục hồi một cách tốt nhất.

Phòng ngừa rách võng mạc

Khám mắt định kỳ để phát hiện sớm những bất thường về mắt

Rách võng mạc thường phát triển không rõ nguyên nhân và không thể ngăn ngừa được. Tuy nhiên, bạn có thể giảm nguy cơ bị rách võng mạc bằng các biện pháp chăm sóc và bảo vệ mắt như:

Kiểm tra nhãn khoa định kỳ ít nhất 1 lần/năm: Bạn nên khám mắt ít nhất 1 lần/năm để phát hiện sớm các bất thường ở mắt. Người có tật khúc xạ nên khám mắt ít nhất 6 tháng/lần để kiểm tra mức độ mắc tật khúc xạ và điều chỉnh kính thuốc cho phù hợp.
Đeo thiết bị bảo vệ mắt: Bạn nên đeo kính bảo hộ hoặc tấm che mặt khi chơi các môn thể thao có nguy cơ chấn thương mắt cao như bóng chày, bóng bầu dục,… hoặc các hoạt động khác có tính chất tương tự như làm vườn, sửa chữa nhà cửa,… Đeo kính râm khi tham gia các hoạt động ngoài trời và điều trị các chấn thương mắt kịp thời ngay cả khi chấn thương ở mức độ nhẹ.
Duy trì lối sống lành mạnh cho mắt: Điều chỉnh kích thước phông chữ và độ tương phản màn hình máy tính phù hợp cho mắt, hạn chế sử dụng thiết bị điện tử trong thời gian dài, học tập và làm việc trong môi trường đủ ánh sáng, cho mắt nghỉ ngơi sau 2 tiếng làm việc liên tục,…

Bệnh viện nhãn khoa uy tín điều trị rách võng mạc

Bệnh viện Mắt Sài Gòn là địa chỉ tin cậy để điều trị các bệnh nhãn khoa

Nếu bạn đang tìm kiếm một bệnh viện nhãn khoa uy tín để điều trị rách võng mạc, Bệnh Viện Mắt Sài Gòn với hơn 17 năm kinh nghiệm chữa trị các bệnh lý nhãn khoa chắc chắn sẽ là địa chỉ tin cậy hàng đầu dành cho bạn.

Trải qua 21 năm thành lập, bệnh viện đã tiếp nhận gần 500.000 lượt khách hàng và hơn 70.000 ca phẫu thuật mắt thành công. Bệnh Viện Mắt Sài Gòn tự hào sở hữu hệ thống trang thiết bị tiên tiến, được cập nhật liên tục nhằm mang đến chất lượng điều trị tốt nhất cho bệnh nhân rách võng mạc. Đặc biệt, đội ngũ chuyên gia nhãn khoa đầu ngành, giàu kinh nghiệm của bệnh viện luôn tận tâm và chuyên nghiệp trong việc chẩn đoán và điều trị các bệnh lý phức tạp về mắt, bao gồm cả rách võng mạc. Bệnh Viện Mắt Sài Gòn đã tiếp nhận và điều trị thành công cho cả những ca bệnh khó, mang lại hy vọng và thị lực khỏe mạnh cho quý khách hàng. Ngoài chuyên khoa Mắt, Bệnh viện Mắt Sài Gòn còn mở rộng chuyên khoa Phẫu thuật Tạo hình thẩm mỹ mắt và Tai Mũi Họng, đáp ứng đa dạng nhu cầu chăm sóc sức khỏe của bệnh nhân. Để biết thêm thông tin chi tiết, hãy truy cập ngay Bệnh Viện Mắt Sài Gòn và nhanh tay đặt lịch để được thăm khám và điều trị rách võng mạc một cách hiệu quả và an toàn nhất.

Câu hỏi thường gặp

Rách võng mạc có nguy hiểm không?

Rách võng mạc được đánh giá là một tình trạng rất nguy hiểm và cần được điều trị kịp thời. Nếu không được can thiệp sớm, vết rách có thể tiến triển thành bong võng mạc, gây nguy cơ mất thị lực vĩnh viễn (mù lòa). Việc phát hiện sớm các triệu chứng và điều trị ngay lập tức là yếu tố then chốt để bảo vệ thị lực của mắt.

Chi phí điều trị rách võng mạc là bao nhiêu?

Chi phí điều trị rách võng mạc rất đa dạng và phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm phương pháp điều trị được lựa chọn (laser quang đông, đông lạnh võng mạc hoặc phẫu thuật cắt dịch kính), mức độ nghiêm trọng của vết rách, các biến chứng đi kèm (nếu có), cơ sở y tế thực hiện điều trị và các chi phí phát sinh khác. Do đó, để biết thông tin chi tiết và chi phí điều trị chính xác cho từng trường hợp người bệnh, bạn nên liên hệ trực tiếp với bệnh viện hoặc phòng khám nhãn khoa mà bạn dự định điều trị để được tư vấn và báo giá cụ thể nhất.

Rách võng mạc có phòng ngừa được không?

Mặc dù rách võng mạc thường phát triển không rõ nguyên nhân và không thể phòng ngừa hoàn toàn, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau để giảm nguy cơ mắc bệnh và hạn chế các biến chứng tiềm ẩn:

Bảo vệ mắt khỏi chấn thương: Đeo kính bảo hộ hoặc tấm che mặt khi tham gia các hoạt động thể thao có nguy cơ va chạm cao, làm việc trong môi trường có nhiều bụi bẩn hoặc vật bắn vào mắt, hoặc thực hiện các công việc sửa chữa nhà cửa có nguy cơ gây tổn thương mắt.
Kiểm tra mắt định kỳ: Khám mắt định kỳ, đặc biệt nếu bạn có các yếu tố nguy cơ bị rách võng mạc như cận thị nặng, tiền sử gia đình có người bị rách hoặc bong võng mạc, hoặc bạn đã từng bị chấn thương, phẫu thuật mắt trước đó. Kiểm tra định kỳ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường trong mắt và có biện pháp can thiệp y khoa kịp thời.
Điều trị các vấn đề về mắt từ sớm: Nếu bạn có các bệnh lý hoặc tình trạng ở mắt như cận thị, thoái hóa võng mạc, hãy nhanh chóng đến gặp bác sĩ nhãn khoa để được thăm khám và điều trị kịp thời. Bên cạnh đó, bạn cần tuân thủ theo hướng dẫn điều trị của bác sĩ để kiểm soát tình trạng bệnh và giảm nguy cơ biến chứng có thể xảy ra.

Hy vọng bài viết trên đây của Docosan đã giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân và triệu chứng của tình trạng rách võng mạc. Nếu thấy có những biểu hiện bất thường trong thị lực, bạn cần nhanh chóng đến ngay bệnh viện nhãn khoa uy tín để được chẩn đoán và chữa trị kịp thời. Chia sẻ ngay cho bạn bè và người thân nếu thấy bài viết hay và bổ ích nhé!

Xem thêm:

Link tham khảo:

1. Overview of Retinal Tears.