Biến chứng tiểu đường là một trong những mối lo ngại lớn nhất đối với người mắc bệnh tiểu đường và một trong những biến chứng phổ biến nhất là cholesterol cao. Hiểu rõ về lý do tại sao người tiểu đường dễ bị cholesterol cao và biết cách kiểm soát đường máu hiệu quả là bước quan trọng để ngăn ngừa các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về cholesterol, tại sao người tiểu đường lại dễ gặp tình trạng này và những biện pháp hữu hiệu để duy trì sức khỏe tốt nhất.
Tóm tắt nội dung
1. Cholesterol là gì?
Cholesterol là một loại chất béo được sản xuất bởi gan và một phần được hấp thụ từ thực phẩm có nguồn gốc động vật. Nó là thành phần thiết yếu của màng tế bào, tham gia vào quá trình sản xuất hormone và vitamin D. Trong cơ thể, cholesterol có hai loại chính: cholesterol “tốt” và cholesterol “xấu”. Ngoài ra, còn có một thành phần khác của lipid máu rất quan trọng là triglyceride.
Cholesterol
Cholesterol tốt (HDL-C): Chiếm khoảng 1/4 đến 1/3 tổng lượng cholesterol trong máu. HDL-C được gọi là cholesterol tốt vì nó vận chuyển cholesterol từ máu về gan, giúp loại bỏ cholesterol khỏi các mảng xơ vữa trong thành mạch, giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Cholesterol xấu (LDL-C): LDL-C thường được gọi là cholesterol xấu vì nó gây ra sự tích tụ chất béo trong động mạch. Khi nồng độ LDL trong máu cao, nguy cơ mắc bệnh tim mạch cũng tăng lên.
Triglycerides: Là một dạng chất béo trung tính trong máu. Khi lượng triglyceride và LDL cao, nguy cơ mắc nhồi máu cơ tim và tai biến mạch máu não càng cao.
Khi lượng cholesterol toàn phần, LDL và triglyceride tăng cao, chúng sẽ lắng đọng ở thành mạch và dần dần hình thành các mảng xơ vữa, làm cho mạch máu trở nên xơ cứng và thu hẹp, cản trở lưu thông máu. Tắc nghẽn mạch máu do mảng xơ vữa là nguyên nhân chính gây ra các biến chứng tim mạch nguy hiểm như nhồi máu cơ tim, tai biến mạch máu não và đột quỵ.
2. Vì sao người tiểu đường có cholesterol cao?
Tiểu đường là bệnh lý rối loạn chuyển hóa glucose do thiếu hụt insulin hoặc chức năng insulin suy giảm, dẫn đến tăng đường huyết mãn tính. Bệnh tiểu đường type 2 đang ngày càng gia tăng trên toàn thế giới. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), hơn 70% bệnh nhân tiểu đường type 2 có rối loạn mỡ máu. Vậy, mối liên hệ giữa đái tháo đường và rối loạn mỡ máu là gì?
Người tiểu đường type 2 thường bị rối loạn mỡ máu
Tham khảo thêm: Bệnh tiểu đường tuýp 2: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị
Khi tiểu đường type 2 không được kiểm soát tốt, cả glucose và insulin đều tăng cao. Insulin đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển hóa glucose thành glycogen (dạng dự trữ của glucose) và lưu trữ tại gan. Khi gan đã bão hòa glycogen, glucose sẽ được chuyển hóa thành axit béo, giải phóng vào máu. Các axit béo này được sử dụng để sản xuất triglyceride trong tế bào mỡ, dẫn đến tăng mỡ trong cơ thể.
Ngoài ra, đường huyết cao còn gây tổn thương sớm cho tế bào nội mạc mạch máu. Cùng với đó, độ nhớt máu tăng do đường huyết cao khiến các tế bào mỡ dễ bám dính vào thành mạch, hình thành các mảng xơ vữa, làm hẹp lòng mạch và tắc nghẽn cục bộ. Tổn thương động mạch vành làm tăng nguy cơ đau thắt ngực và nhồi máu cơ tim. Tổn thương động mạch máu não dẫn đến tai biến mạch máu não, hay đột quỵ.
3. Làm sao để kiểm soát đường máu tốt?
Chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường đồng nghĩa với việc bạn cần dành sự quan tâm đặc biệt đến việc kiểm soát đường huyết, cholesterol, triglycerid máu và cả huyết áp. Nguyên tắc “ABC” sẽ giúp bạn ghi nhớ những chỉ số quan trọng cần theo dõi: A – Lượng đường huyết qua xét nghiệm HbA1c, B – Huyết áp, C – Cholesterol.
Để đạt được mục tiêu kiểm soát đường huyết và mỡ máu hiệu quả, người bệnh tiểu đường cần tuân thủ những khuyến cáo sau:
- Chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh: Ưu tiên thực phẩm giàu chất xơ, hạn chế thức ăn chứa nhiều đường, tinh bột và chất béo. Lên kế hoạch bữa ăn hợp lý, chia nhỏ thành nhiều bữa trong ngày.
- Tập thể dục thường xuyên: Duy trì thói quen tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, ít nhất 5 ngày trong tuần. Lựa chọn các bài tập phù hợp với sức khỏe và sở thích, ví dụ như đi bộ, chạy bộ, bơi lội, yoga…
- Hạn chế rượu bia, thức uống có cồn: Nên hạn chế tối đa việc sử dụng rượu bia, nếu có chỉ nên uống một lượng nhỏ trong những dịp đặc biệt.
- Tuyệt đối cai thuốc lá và các chất kích thích: Hút thuốc lá và sử dụng các chất kích thích có thể làm tăng nguy cơ biến chứng tim mạch, đột quỵ và các bệnh lý khác. Nên cai thuốc lá hoàn toàn và tránh xa các chất kích thích như ma túy, chất gây nghiện…
- Theo dõi đường huyết thường xuyên, sử dụng thuốc đúng liều: Tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ về việc sử dụng thuốc, không tự ý thay đổi liều lượng hoặc ngừng thuốc đột ngột.
- Khám, kiểm tra định kỳ: Đi khám và kiểm tra các chỉ số đường huyết, mỡ máu, huyết áp theo chỉ định của bác sĩ. Theo dõi sát sao tình trạng sức khỏe và báo cáo cho bác sĩ nếu có bất kỳ thay đổi nào.
- Tham gia chương trình Thay đổi lối sống – Sống khỏe cùng Đái tháo đường: Chương trình áp dụng 7 nguyên lý về hành vi tự quản lý và chăm sóc dành cho người mắc bệnh đái tháo đường dựa trên Chương trình giáo dục và Hỗ trợ tự quản lý bệnh đái tháo đường (DSMES) của Hoa Kỳ. Đây không chỉ đơn thuần là một chương trình hỗ trợ mà còn là người bạn đồng hành giúp bạn xây dựng một chế độ ăn uống, vận động cá nhân phù hợp với sở thích, thói quen thường nhật, từ đó kiểm soát biến chứng bệnh một cách tốt nhất.
Chương trình Thay đổi lối sống – Sống khỏe cùng Đái tháo đường
Biến chứng tiểu đường, đặc biệt là cholesterol cao, có thể được kiểm soát tốt nếu người bệnh tuân thủ các biện pháp kiểm soát đường máu hiệu quả. Hiểu rõ về cholesterol và tại sao người tiểu đường dễ bị ảnh hưởng có thể giúp ngăn ngừa và giảm thiểu các biến chứng nguy hiểm. Hãy duy trì lối sống lành mạnh và thường xuyên thăm khám bác sĩ để bảo vệ sức khỏe toàn diện.
