Tiểu đường thai kỳ là một tình trạng phổ biến nhưng tiềm ẩn nhiều nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của cả mẹ và bé trong suốt thai kỳ. Nhận biết và hiểu rõ về các biến chứng tiểu đường thai kỳ không chỉ giúp mẹ bầu có kế hoạch chăm sóc sức khỏe tốt hơn mà còn bảo vệ sự phát triển toàn diện của thai nhi. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về tiểu đường thai kỳ, những nguy cơ mà nó mang lại và các biện pháp hữu hiệu để giảm thiểu các biến chứng, đảm bảo một thai kỳ an toàn và khỏe mạnh cho cả mẹ và bé.
Tóm tắt nội dung
1. Tiểu đường thai kỳ là gì?
Tiểu đường thai kỳ (hay đái tháo đường thai kỳ theo định nghĩa của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO)) là tình trạng rối loạn dung nạp glucose xuất hiện hoặc được phát hiện lần đầu tiên trong thai kỳ. Khác biệt với bệnh tiểu đường thông thường, tiểu đường thai kỳ thường không có triệu chứng rõ ràng và sẽ biến mất sau 6 tuần kể từ khi sinh.
Tiểu đường thai kỳ
Tham khảo thêm: Những điều cần biết về tiểu đường thai kỳ – Bà bầu lưu ngay!
Những đối tượng có nguy cơ cao mắc tiểu đường thai kỳ:
- Thừa cân, béo phì: Nguy cơ mắc bệnh tăng cao ở phụ nữ thừa cân hoặc béo phì.
- Tiền sử gia đình: Có người thân bị đái tháo đường, đặc biệt là người đái tháo đường thế hệ thứ nhất.
- Tiền sử sinh con to: Từng sinh con nặng trên 4 kg.
- Tiền sử bất thường về dung nạp glucose: Đã từng mắc tiểu đường thai kỳ trước đây, có kết quả xét nghiệm glucose niệu dương tính.
- Tuổi cao: Nguy cơ tăng cao ở phụ nữ mang thai từ 35 tuổi trở lên.
- Tiền sử sản khoa bất thường: Thai chết lưu không rõ nguyên nhân, sẩy thai liên tiếp không rõ nguyên nhân, sinh non, thai dị tật.
- Chủng tộc: Phụ nữ châu Á có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
- Hội chứng buồng trứng đa nang: Rối loạn nội tiết tố ảnh hưởng đến khả năng dung nạp glucose.
Bệnh tiểu đường thai kỳ chiếm từ 3-7% tổng số phụ nữ mang thai, có nhiều nguy cơ cho người mẹ và thai nhi nếu không được theo dõi và điều trị đúng cách.
2. Những mối nguy hiểm khi mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ
2.1 Ảnh hưởng đối với mẹ
Thai phụ mắc tiểu đường thai kỳ có thể đối mặt với nguy cơ tăng sẩy thai, thai lưu, sinh non, tăng huyết áp thai kỳ, đa ối, nhiễm trùng đường tiết niệu, viêm đài bể thận, và mổ lấy thai. Về lâu dài, những thai phụ này có nguy cơ cao tiến triển thành tiểu đường type 2 và các biến chứng liên quan, đặc biệt là các vấn đề tim mạch. Mẹ bầu mắc tiểu đường thai kỳ có khả năng gặp nhiều tai biến trong suốt thai kỳ cao hơn so với thai phụ bình thường. Những tai biến thường gặp bao gồm:
- Tăng nguy cơ sẩy thai, thai lưu: Mức đường huyết cao ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi, dẫn đến nguy cơ sẩy thai, thai lưu cao hơn.
- Sinh non: Mức đường huyết cao có thể gây ra các vấn đề về nhau thai, khiến thai nhi sinh non.
- Tăng huyết áp: Nguy cơ cao mắc tiền sản giật, sản giật, dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như suy gan, suy thận, tai biến mạch máu não,…
- Đa ối: Dịch ối nhiều thường bắt đầu thấy từ tuần thứ 26 – 32 của thai kỳ. Dịch ối nhiều cũng làm tăng nguy cơ sinh non ở thai phụ.
- Nhiễm trùng: Mức đường huyết cao làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến thai phụ dễ bị nhiễm trùng tiết niệu, viêm đài bể thận,…
- Nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2 sau sinh: Thai phụ mắc tiểu đường thai kỳ có nguy cơ cao mắc bệnh tiểu đường type 2 trong tương lai.
- Ảnh hưởng lâu dài khác: Tăng nguy cơ béo phì, tăng cân quá mức sau sinh, mắc các bệnh tim mạch,…
2.1 Ảnh hưởng đối với thai nhi
Tiểu đường thai kỳ ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi chủ yếu vào giai đoạn ba tháng đầu và ba tháng cuối thai kỳ.
Tiểu đường thai kỳ ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi
Giai đoạn ba tháng đầu:
- Nguy cơ sảy thai tự nhiên cao hơn.
- Nguy cơ dị tật bẩm sinh cao, đặc biệt là các dị tật liên quan đến hệ thần kinh, tim mạch và ống thần kinh.
- Những thay đổi này thường xảy ra vào tuần thứ 6 đến tuần thứ 7 của thai kỳ.
Giai đoạn ba tháng giữa và ba tháng cuối: Thai nhi có thể tăng trưởng quá mức do lượng đường trong máu cao của mẹ.
Tăng trưởng quá mức và thai to:
- Hậu quả của việc tăng vận chuyển glucose từ mẹ sang thai nhi.
- Lượng glucose này kích thích tuyến tụy của thai nhi sản xuất insulin, làm tăng nhu cầu năng lượng và kích thích thai nhi phát triển nhanh hơn bình thường.
- Nguy cơ sinh con to, gây khó khăn trong quá trình sinh nở và ảnh hưởng đến sức khỏe của bé sau sinh.
Hạ glucose huyết tương và các bệnh lý chuyển hóa ở trẻ sơ sinh:
- Chiếm khoảng 15% – 25% ở trẻ sơ sinh của các thai kỳ có mẹ bị tiểu đường thai kỳ.
- Nguyên nhân thường do gan thai nhi đáp ứng kém với glucagon, dẫn đến giảm tân tạo glucose từ gan.
- Biểu hiện: hạ đường huyết, run rẩy, co giật, hôn mê,…
Bệnh lý đường hô hấp: Hội chứng suy hô hấp:
- Trước đây, hội chứng suy hô hấp ở trẻ sơ sinh là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu, chiếm 30% ở trẻ sơ sinh của các thai kỳ có mẹ bị tiểu đường thai kỳ.
- Hiện nay, tỷ lệ này giảm xuống còn khoảng 10% nhờ có các phương tiện đánh giá độ trưởng thành phổi của thai nhi.
Tử vong ngay sau sinh: Nguy cơ cao hơn do các biến chứng như suy hô hấp, hạ đường huyết,…
Tăng hồng cầu:
- Là một tình trạng thường gặp ở trẻ sơ sinh của các thai phụ có tiểu đường thai kỳ.
- Nguy cơ cao bị tăng hồng cầu máu, có thể dẫn đến các vấn đề về tim mạch.
Vàng da sơ sinh:
- Tăng hủy hemoglobin dẫn đến tăng bilirubin huyết tương gây vàng da sơ sinh.
- Xảy ra khoảng 25% ở các thai phụ có tiểu đường thai kỳ.
Ảnh hưởng lâu dài:
- Tăng nguy cơ béo phì: Trẻ có nguy cơ béo phì cao hơn khi lớn lên.
- Mắc bệnh tiểu đường type 2 sớm: Nguy cơ mắc bệnh tiểu đường type 2 cao hơn khi trưởng thành.
- Rối loạn tâm thần – vận động: Nguy cơ mắc các vấn đề về tâm lý và hành vi
- Nguy cơ đái tháo đường và tiền đái tháo đường: Trẻ sinh ra từ các bà mẹ bị tiểu đường thai kỳ có nguy cơ đái tháo đường và tiền đái tháo đường tăng gấp 8 lần khi đến 19 đến 27 tuổi.
3. Các biện pháp làm giảm biến chứng của tiểu đường thai kỳ
Nếu được chẩn đoán đái tháo đường thai kỳ, bạn cần được kiểm soát lượng đường trong máu của mình và duy trì ở mức an toàn để bảo vệ sức khỏe bản thân và thai nhi. Để làm được điều này, bạn cần thực hiện một số thay đổi trong lối sống, chẳng hạn như:
Chế độ dinh dưỡng hợp lý:
- Chế độ ăn cân bằng: Cung cấp đầy đủ dưỡng chất thiết yếu cho thai nhi phát triển, đồng thời kiểm soát lượng đường trong máu hiệu quả.
- Thành phần dinh dưỡng:
- 10-20% calo từ protein (thịt nạc, cá, trứng, đậu…)
- Dưới 30% calo từ chất béo không bão hòa (dầu olive, quả bơ…)
- Dưới 10% calo từ chất béo bão hòa (mỡ động vật)
- 40% calo còn lại từ carbohydrate phức tạp (gạo lứt, yến mạch…)
- Lượng calo nạp vào:
- Cân nặng trung bình: 2.200 – 2.500 calo/ngày
- Thừa cân: 1.800 calo/ngày
Chế độ dinh dưỡng lành mạnh giúp kiểm soát lượng đường trong máu
Tham khảo thêm: Tiểu đường thai kỳ nên ăn gì và không nên ăn gì?
Tập luyện thường xuyên: Giúp cơ thể sử dụng insulin hiệu quả hơn, kiểm soát lượng đường trong máu tốt hơn.
- Các bài tập nhẹ nhàng đến trung bình: Đi bộ, bơi lội, yoga…
- Thời gian: 15-30 phút/ngày, hầu hết các ngày trong tuần.
- Tham khảo ý kiến bác sĩ để lựa chọn bài tập phù hợp.
Theo dõi đường huyết: Tự kiểm tra lượng đường trong máu thường xuyên trước và sau bữa ăn 1-2 giờ để đánh giá hiệu quả điều trị, từ đó có hướng điều chỉnh phác đồ phù hợp.
Sử dụng thuốc (nếu cần thiết): Nếu lượng đường trong máu của bạn vẫn cao dù bạn đã thay đổi lối sống, chế độ ăn theo chỉ dẫn của bác sĩ, bạn sẽ được kê toa thuốc tiểu đường nhằm kiểm soát lượng đường trong máu và bảo vệ thai nhi. Tiêm insulin cũng là liệu pháp được cân nhắc sử dụng.
Theo dõi sự phát triển thai nhi:
- Khám thai định kỳ để theo dõi kích thước thai nhi, phát hiện sớm các biến chứng tiểu đường thai kỳ.
- Chấm dứt thai kỳ sớm hơn dự sinh (nếu cần): Nếu thai nhi phát triển quá lớn, bạn có thể được đề nghị chấm dứt thai kỳ sớm hơn so với ngày dự sinh (với điều kiện thai phải đủ 37 tuần trở lên).
Kiểm tra sau sinh:
- Kiểm tra để đảm bảo lượng đường trong máu của bạn đã trở lại bình thường
- Kiểm tra đường huyết định kỳ 4-12 tuần sau sinh và mỗi năm một lần.
Tham gia chương trình “Thay đổi lối sống – Cùng mẹ bầu ổn định đường huyết”:
Với đội ngũ bác sĩ, chuyên gia dinh dưỡng dày dặn kinh nghiệm sẽ hỗ trợ bạn kiểm soát đường huyết hiệu quả, đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ cho cả mẹ và bé.
Chương trình Thay đổi lối sống – Cùng mẹ bầu ổn định đường huyết của DiaB
Chương trình 7 tuần được thiết lập cá nhân hóa như sau:
- Xây dựng chế độ ăn dinh dưỡng khoa học, phù hợp với tình trạng sức khỏe của bạn.
- Hướng dẫn kiểm soát đường huyết hiệu quả, an toàn.
- Kỹ năng nhận biết và kiểm soát stress trong thai kỳ.
- Các bài tập thiền thai nhi giúp bé phát triển toàn diện.
- Giải pháp phòng ngừa đái tháo đường type 2 sau sinh.
Bên cạnh đó, bạn còn được trang bị thêm máy đo đường huyết + 2 hộp que test, thực đơn dinh dưỡng cá nhân, cẩm nang dinh dưỡng và bộ dụng cụ cao cấp. Cùng với đó là tài khoản ứng dụng điện thoại DiaB miễn phí, cho phép bạn truy cập thư viện kiến thức, bài học về đái tháo đường đa dạng. Cùng các công cụ theo dõi và nhắc nhở đo đường huyết.
Tiểu đường thai kỳ là một vấn đề sức khỏe cần được quan tâm và theo dõi chặt chẽ. Chương trình “Thay đổi lối sống – Cùng mẹ bầu ổn định đường huyết” của DiaB cung cấp giải pháp toàn diện, hỗ trợ mẹ bầu kiểm soát đường huyết hiệu quả, đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ và bé. Hãy tham gia chương trình ngay hôm nay để có một thai kỳ khỏe mạnh và an toàn!Tiểu đường thai kỳ là một tình trạng nghiêm trọng có thể gây ra nhiều biến chứng cho cả mẹ và bé. Việc nhận biết sớm và quản lý hiệu quả tình trạng này là cực kỳ quan trọng để đảm bảo sức khỏe tốt nhất cho cả hai. Thông qua các biện pháp kiểm soát chế độ ăn uống, tập thể dục, theo dõi đường huyết và điều trị y tế khi cần, các biến chứng tiểu đường thai kỳ có thể được giảm thiểu đáng kể. Nếu bạn đang mang thai và lo lắng về tiểu đường thai kỳ, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để có những lời khuyên và điều trị kịp thời.
