Rốn trẻ sơ sinh: Hướng dẫn chăm sóc, tắm đúng cách cho bé

Rốn trẻ sơ sinh là một bộ phận nhỏ nhưng cần được chăm sóc cẩn thận để đảm bảo bé phát triển khỏe mạnh và tránh nguy cơ nhiễm trùng. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về hình ảnh rốn trẻ sơ sinh bình thường, quá trình rụng rốn, cách vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh đúng cách và khi nào cần đến sự hỗ trợ của chuyên gia.

Hình ảnh rốn trẻ sơ sinh bình thường sau rụng và những điều cần biết

Rốn trẻ sơ sinh là phần còn lại của dây rốn sau khi được cắt bỏ lúc bé chào đời. Đây là một bộ phận nhỏ bé nhưng lại cần được chăm sóc đúng cách trong những ngày đầu đời. Việc hiểu rõ về cấu tạo, chức năng của rốn và quá trình rụng rốn tự nhiên sẽ giúp cha mẹ chăm sóc bé an toàn, phòng tránh được những rủi ro không mong muốn.

Rốn trẻ sơ sinh là gì? Cấu trúc của rốn

Rốn thực chất là một vết sẹo lõm nhỏ nằm giữa bụng bé, là nơi dây rốn từng nối liền bé với mẹ trong thai kỳ. Sau khi rụng, rốn thường có hình tròn hoặc hình khuyên lõm xuống, da vùng này hơi sẫm màu hơn và không có mỡ dưới da.

Bên dưới lớp da mỏng ở rốn là mô liên kết dày đặc, kết nối trực tiếp với phúc mạc (lớp màng lót bên trong ổ bụng). Ngoài ra, dưới vùng rốn còn có hệ thống mạch máu gồm động mạch, tĩnh mạch và các mạch nhỏ khác, vốn từng tham gia vào việc vận chuyển dưỡng chất khi bé còn nằm trong bụng mẹ.

Chức năng của dây rốn trong thai kỳ

Trong suốt thai kỳ, dây rốn là “cầu nối” sống còn giữa mẹ và bé. Với chiều dài trung bình khoảng 50cm, dây rốn giúp đưa oxy, dưỡng chất và kháng thể từ mẹ sang con, hỗ trợ bé phát triển khỏe mạnh từng ngày. Ở giai đoạn cuối thai kỳ, dây rốn còn truyền kháng thể giúp bé có hệ miễn dịch tốt trong những tháng đầu sau sinh.

Quá trình rụng rốn tự nhiên ở trẻ sơ sinh

Sau khi sinh, dây rốn sẽ được kẹp và cắt, để lại một cuống rốn dài khoảng 3–4cm trên bụng bé. Trong vài ngày đầu, cuống rốn còn ẩm và có màu vàng bóng. Dần dần, nó khô lại và chuyển màu nâu, xám hoặc xanh, rồi tự rụng sau khoảng 5–15 ngày tùy theo cơ địa và cách chăm sóc của từng bé.

Khi rụng, rốn sẽ để lại một vết lõm nhỏ, đó chính là hình ảnh rốn bình thường mà ba mẹ có thể quan sát thấy. Vùng da quanh rốn lúc này có thể hơi hồng hoặc thẫm màu, khô ráo và không tiết dịch.

Trẻ sơ sinh rụng rốn nhưng chưa khô: Nguyên nhân và cách xử lý

Có một số trường hợp, sau khi rụng rốn, vùng chân rốn vẫn còn ẩm hoặc rỉ dịch nhẹ. Nguyên nhân có thể do dây rốn chưa khô hoàn toàn, mô bên trong vẫn đang trong quá trình lành lại. Lúc này, mẹ cần tiếp tục vệ sinh rốn cho bé bằng dung dịch sát khuẩn theo hướng dẫn của nhân viên y tế, giữ vùng rốn khô ráo và tránh bị cọ xát.

Nếu sau vài ngày mà rốn vẫn chưa khô, có dấu hiệu sưng, chảy mủ, có mùi hôi hoặc bé có biểu hiện sốt, bú kém, mẹ nên đưa con đi khám để được bác sĩ kiểm tra kịp thời.

Hình ảnh rốn trẻ sơ sinh bình thường sau khi rụng

Hình ảnh rốn bình thường sau khi rụng là một vết sẹo nhỏ, lõm xuống nhẹ, khô ráo, không có dịch hay mùi lạ. Da quanh rốn có thể hơi sẫm màu hơn vùng da khác nhưng không bị sưng tấy hay đỏ. Đây là dấu hiệu cho thấy quá trình lành rốn đang diễn ra bình thường.

Tầm quan trọng của việc vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh đúng cách

Trong những ngày đầu sau sinh, rốn là vùng da mỏng manh và nhạy cảm nhất trên cơ thể trẻ sơ sinh. Dù là phần rốn khô đang trong quá trình rụng hay đã rụng hẳn, việc vệ sinh rốn đúng cách đóng vai trò rất quan trọng trong việc phòng tránh nhiễm trùng và giúp rốn lành nhanh, an toàn.

Tại sao cần vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh?

Sau khi sinh, phần cuống rốn không còn chức năng nuôi dưỡng nhưng vẫn là một “cửa ngõ” có thể bị vi khuẩn xâm nhập nếu không được chăm sóc cẩn thận. Rốn nhiễm trùng có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như viêm rốn, nhiễm trùng huyết, thậm chí đe dọa đến tính mạng của bé.

Vệ sinh rốn đúng cách giúp giữ cho vùng rốn luôn sạch sẽ, khô thoáng, hạn chế môi trường ẩm ướt vì đó là điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn sinh sôi. Đây là bước chăm sóc thiết yếu giúp bé phát triển khỏe mạnh ngay từ những ngày đầu đời.

Các nguyên nhân gây nhiễm trùng rốn ở trẻ sơ sinh

Nhiễm trùng rốn là tình trạng vi khuẩn hoặc virus xâm nhập vào vùng rốn, gây viêm, sưng và tiết dịch. Một số nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng này gồm:

• Vệ sinh rốn không đúng cách hoặc không thường xuyên.
• Dùng băng rốn quá chặt khiến rốn bị bí, dễ sinh ẩm.
• Áp dụng các phương pháp dân gian không đảm bảo vệ sinh hoặc không có hướng dẫn từ bác sĩ.
• Vi khuẩn tụ cầu vàng hoặc vi trùng uốn ván tấn công qua vùng da tổn thương.
• Tiếp xúc với tay người lớn chưa được rửa sạch hoặc vật dụng không tiệt trùng.

Những nguyên nhân này tưởng chừng nhỏ nhặt nhưng lại có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.

Các cấp độ nhiễm trùng rốn và dấu hiệu nhận biết

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) phân loại nhiễm trùng rốn thành ba mức độ: nhẹ, trung bình và nặng. Mỗi mức độ có biểu hiện khác nhau, ba mẹ cần nhận biết sớm để đưa bé đi thăm khám khi cần thiết.

• Mức độ nhẹ: Chân rốn hơi sưng và đỏ nhưng không có dịch mủ. Lúc này, mẹ có thể vệ sinh rốn cho bé bằng dung dịch sát khuẩn (cồn 70 độ) theo hướng dẫn và kết hợp sử dụng kháng sinh nếu được bác sĩ kê đơn.
• Mức độ trung bình: Chân rốn sưng đỏ nhiều hơn, lan rộng khoảng 2cm xung quanh. Có thể kèm theo các dấu hiệu như sốt nhẹ, vàng da, bú kém. Bé cần được đưa đến cơ sở y tế để thăm khám và điều trị, thường mất khoảng 7 ngày.
• Mức độ nặng: Phần rốn và vùng da xung quanh sưng đỏ rõ rệt, có dấu hiệu hoại tử, chảy dịch mủ, mùi hôi, hoặc lan nhanh. Bé có thể bị sốc, bỏ bú, khó thở. Trường hợp này rất nguy hiểm, bé cần được nhập viện ngay và theo dõi sát trong khoảng 14 ngày hoặc lâu hơn.

Điều đáng lưu ý là rốn nối trực tiếp đến gan và hệ tuần hoàn của trẻ sơ sinh, nên khi nhiễm trùng xảy ra, vi khuẩn có thể nhanh chóng xâm nhập vào máu, gây nhiễm trùng huyết, đây là một tình trạng có tỷ lệ tử vong cao, đặc biệt ở trẻ sinh non, nhẹ cân hoặc được chăm sóc tại nhà không đảm bảo vệ sinh.

Hướng dẫn chi tiết cách vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh tại nhà

Vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh đúng cách không chỉ giúp ngăn ngừa nhiễm trùng mà còn hỗ trợ quá trình lành rốn diễn ra nhanh chóng và an toàn. Dù bé chưa rụng rốn hay đã rụng rồi, ba mẹ vẫn cần thực hiện việc vệ sinh hằng ngày theo hướng dẫn dưới đây.

Chuẩn bị dụng cụ vệ sinh rốn

Trước khi bắt đầu, ba mẹ nên chuẩn bị đầy đủ các vật dụng cần thiết để đảm bảo vệ sinh tuyệt đối:

• Nước muối sinh lý hoặc cồn 70 độ (theo hướng dẫn của bác sĩ).
• Gạc vô trùng.
• Que bông vô khuẩn hoặc bông tăm sạch.
• Băng rốn (nếu cần).
• Xà phòng diệt khuẩn để rửa tay.

Lưu ý: Tất cả dụng cụ nên được để trong khay sạch, tránh đặt trên bề mặt dễ nhiễm bẩn.

Cách vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh

• Rửa tay thật sạch: Người chăm sóc cần rửa tay kỹ bằng xà phòng diệt khuẩn, lau khô tay trước khi tiến hành vệ sinh rốn cho bé.
• Tháo băng rốn cũ (nếu có): Tháo nhẹ nhàng lớp băng rốn cũ, tránh làm tổn thương vùng rốn đang khô. Sau đó nên rửa tay lại một lần nữa trước khi chạm vào rốn bé.
• Quan sát rốn: Dùng gạc vô trùng nhẹ nhàng nâng phần cuống rốn lên để quan sát kỹ. Nếu thấy rốn có mùi hôi, sưng đỏ, rỉ dịch mủ hoặc máu, nên đưa bé đi khám bác sĩ ngay.
• Vệ sinh rốn: Nếu bé chưa rụng rốn thì dùng bông tăm vô trùng thấm cồn 70 độ hoặc nước muối sinh lý lau từ chân rốn, đến thân rốn, rồi đến đầu cuống rốn. Sau đó lau vùng da xung quanh rốn (khoảng bán kính 5cm). Nếu bé đã rụng rốn thì vệ sinh nhẹ nhàng vùng rốn bằng nước muối sinh lý và gạc sạch. Lau khô bằng gạc khô và để rốn được thông thoáng.
• Băng rốn (nếu cần): Nếu rốn vẫn còn ướt hoặc mới rụng, mẹ có thể băng nhẹ bằng gạc mỏng vô trùng. Nếu rốn đã khô hoàn toàn, tốt nhất nên để hở để giúp rốn thoáng khí và khô nhanh hơn.

Tần suất vệ sinh rốn hàng ngày

• Mỗi ngày nên vệ sinh rốn ít nhất 1 lần, tốt nhất là sau khi tắm hoặc khi rốn bị dính nước tiểu, phân.
• Nếu rốn tiết dịch, có thể vệ sinh 2 – 3 lần/ngày, nhưng cần thực hiện nhẹ nhàng để không làm tổn thương vùng rốn.

Những lưu ý quan trọng khi vệ sinh rốn

• Luôn rửa tay sạch trước và sau khi vệ sinh rốn cho bé.
• Không tự ý bôi thuốc, mỡ hay dùng mẹo dân gian khi chưa có hướng dẫn từ bác sĩ.
• Tuyệt đối không kéo, bóc lớp vảy rốn dù đã khô.
• Giữ cho vùng rốn luôn khô thoáng, tránh để rốn bị ẩm hoặc bít kín quá lâu.
• Không dùng băng rốn quá chặt vì sẽ khiến rốn lâu khô, dễ viêm.

Chăm sóc rốn trẻ sơ sinh sau khi rụng cần lưu ý gì?

Sau khi rốn trẻ sơ sinh rụng, nhiều ba mẹ nghĩ rằng không cần chăm sóc nữa. Tuy nhiên, giai đoạn này vẫn rất quan trọng vì vùng rốn còn nhạy cảm, dễ bị tổn thương hoặc nhiễm trùng nếu không được theo dõi và chăm sóc đúng cách.

• Tiếp tục vệ sinh rốn đến khi khô hoàn toàn: Dù rốn đã rụng, vùng chân rốn vẫn còn ướt hoặc chưa lành hẳn. Ba mẹ nên tiếp tục vệ sinh nhẹ nhàng mỗi ngày bằng nước muối sinh lý và gạc vô trùng. Mỗi lần thay tã hoặc sau khi tắm, hãy lau khô vùng rốn để giữ cho rốn luôn khô thoáng. Không cần băng rốn sau khi đã khô vì để hở sẽ giúp không khí lưu thông, hỗ trợ quá trình lành da nhanh hơn.
• Theo dõi các dấu hiệu bất thường sau khi rụng rốn: Ba mẹ nên quan sát kỹ vùng rốn sau rụng. Nếu thấy một trong các dấu hiệu như rốn chảy máu kéo dài hoặc rỉ máu nhiều lần, có dịch vàng, xanh hoặc mùi hôi khó chịu, vùng da quanh rốn sưng đỏ, nóng hoặc bé quấy khóc khi chạm vào hoặc có biểu hiện sốt, bỏ bú, ngủ li bì thì cần đưa bé đến cơ sở y tế để được kiểm tra. Những dấu hiệu này có thể là biểu hiện của nhiễm trùng rốn, cần can thiệp y tế kịp thời để tránh biến chứng nghiêm trọng.
• Tránh quấn tã quá cao, tránh cọ xát vùng rốn: Một lưu ý quan trọng nữa là khi mặc tã cho bé, ba mẹ nên gấp mép tã thấp xuống dưới rốn để không che hoặc cọ vào vùng rốn đang lành. Việc quấn tã quá cao hoặc dùng quần áo ôm sát có thể khiến rốn bị cọ xát, dễ gây viêm hoặc chậm lành. Ngoài ra, hạn chế để bụi bẩn, nước tiểu hay phân dính vào rốn bằng cách thay tã thường xuyên và vệ sinh sạch sẽ vùng mông, bụng dưới cho bé.

Khi nào cần đưa trẻ sơ sinh có vấn đề về rốn đến bệnh viện?

Rốn của trẻ sơ sinh tuy nhỏ bé nhưng lại là nơi dễ tổn thương nếu không được chăm sóc kỹ lưỡng. Đôi khi, rốn có thể xuất hiện những dấu hiệu bất thường, đây là lúc ba mẹ nên đưa bé đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt để tránh biến chứng nguy hiểm.

Dấu hiệu nhiễm trùng nghiêm trọng

Ba mẹ cần đặc biệt lưu ý nếu thấy một hoặc nhiều dấu hiệu dưới đây:

• Rốn sưng đỏ, ấn vào bé đau hoặc quấy khóc.
• Chảy mủ, dịch vàng, xanh hoặc có mùi hôi khó chịu.
• Vùng da quanh rốn tấy đỏ hoặc lan rộng.
• Trẻ bị sốt cao trên 38°C, bỏ bú, lừ đừ hoặc thở nhanh (trên 60 lần/phút).

Đây là những dấu hiệu cảnh báo nhiễm trùng rốn nặng hoặc lan rộng, cần được điều trị kịp thời để tránh nguy cơ nhiễm trùng huyết  vì đây là một biến chứng nguy hiểm có thể đe dọa đến tính mạng trẻ.

Rốn chảy máu nhiều hoặc kéo dài

Thông thường sau khi rụng, rốn có thể rỉ máu nhẹ một vài giọt. Tuy nhiên, nếu chảy máu nhiều, máu tươi hoặc rỉ máu kéo dài không dứt, rất có thể đây là dấu hiệu của rối loạn đông máu hoặc nhiễm trùng sâu, cần được kiểm tra bởi bác sĩ chuyên khoa.

Các bất thường khác ở vùng rốn

Ngoài nhiễm trùng và chảy máu, rốn của bé cũng có thể gặp một số vấn đề khác như:

• U hạt rốn: Là tình trạng vùng chân rốn rỉ dịch vàng trong nhiều ngày dù không có dấu hiệu sưng hay đỏ, bé vẫn bú ngoan và không sốt. Dù không quá nguy hiểm, u hạt rốn vẫn cần được bác sĩ can thiệp đúng cách để tránh nhiễm trùng.
• Thoát vị rốn: Nếu thấy rốn bé phình to lên khi khóc hoặc rướn người, có thể bé bị thoát vị rốn, là một tình trạng phổ biến nhưng cần được theo dõi để có hướng xử lý phù hợp.

Nếu bạn có bất kỳ lo lắng nào về rốn trẻ sơ sinh hoặc cần hướng dẫn chi tiết về cách chăm sóc và vệ sinh đúng cách, đừng ngần ngại liên hệ với đội ngũ y tế chuyên nghiệp tại Bệnh Viện Đa Khoa Sài Gòn Tam Kỳ.

• Số điện thoại: 02353979797
• Địa chỉ: Lô A50 Trương Chí Cương, Phường Hòa Thuận, TP. Tam Kỳ, Quảng Nam
• Hoặc bạn có thể tham khảo thêm thông tin tại: Docosan – Bệnh Viện Đa Khoa Sài Gòn Tam Kỳ

Hãy đưa bé đi khám ngay khi có dấu hiệu bất thường vì sức khỏe và sự an toàn của con luôn là điều quan trọng nhất.

Một số câu hỏi liên quan

Rốn trẻ sơ sinh bao lâu thì rụng?

Thông thường, cuống rốn của trẻ sơ sinh sẽ tự khô và rụng trong khoảng từ 5 đến 15 ngày sau sinh. Tuy nhiên, thời gian này có thể chênh lệch đôi chút tùy vào cơ địa của từng bé và cách chăm sóc. Ba mẹ không nên tự ý kéo rốn rụng sớm mà hãy để cuống rốn rụng tự nhiên.

Trẻ sơ sinh rụng rốn nhưng vẫn còn ướt phải làm sao?

Sau khi rốn rụng, nếu bạn thấy phần chân rốn vẫn còn ướt hoặc rỉ chút dịch trong, hãy tiếp tục vệ sinh nhẹ nhàng bằng nước muối sinh lý, lau khô bằng gạc sạch và giữ cho khu vực này luôn thoáng mát. Nếu dịch có màu vàng, mùi hôi, vùng da quanh rốn tấy đỏ hoặc bé quấy khóc, hãy đưa bé đi khám sớm để kiểm tra nguy cơ nhiễm trùng.

Vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh bằng cồn 70 độ có tốt không?

Cồn 70 độ là dung dịch sát khuẩn phổ biến và được khuyến cáo dùng để vệ sinh rốn cho trẻ sơ sinh khi rốn chưa rụng hoặc khi có dấu hiệu rỉ dịch nhẹ. Tuy nhiên khi sử dụng, ba mẹ cần thao tác nhẹ nhàng, chỉ lau ở vùng chân rốn và xung quanh, tránh để cồn lan quá rộng ra vùng da lành, vì dễ gây khô hoặc rát da bé.

Sau khi rốn trẻ sơ sinh rụng có cần băng lại không?

Sau khi rốn rụng, nếu chân rốn đã khô thì không cần phải băng lại. Thay vào đó, ba mẹ nên để rốn hở và thông thoáng, tránh quấn tã quá cao hoặc mặc đồ quá bó khiến vùng rốn bị cọ xát, gây kích ứng hoặc viêm nhiễm.

Khi nào thì có thể cho trẻ sơ sinh tắm cả người sau rụng rốn?

Ba mẹ có thể cho bé tắm toàn thân bằng nước khi chân rốn đã khô hẳn và không còn tiết dịch. Trước đó, nên hạn chế để nước tiếp xúc trực tiếp với rốn, chỉ nên lau người bằng khăn ấm để tránh nhiễm trùng rốn trong thời gian chưa lành hoàn toàn.

Tôi lo lắng không biết vệ sinh rốn cho bé đúng cách, tôi nên làm gì?

Đây là điều rất nhiều ba mẹ băn khoăn khi chăm sóc trẻ sơ sinh. Nếu bạn chưa tự tin hoặc có bất kỳ thắc mắc nào, đừng ngại đến Bệnh Viện Đa Khoa Sài Gòn Tam Kỳ để được các bác sĩ và điều dưỡng hướng dẫn tận tình cách vệ sinh rốn đúng chuẩn, an toàn.

Xem thêm:

• Nhận biết dấu hiệu sảy thai và dọa sảy sớm. Các lưu ý khi mang thai.
• Dấu hiệu sảy thai 6 tuần tuổi mẹ bầu cần phát hiện ngay!
• Nên khám thai lần đầu khi nào? Các lưu ý cần nhớ khi khám thai lần đầu.

Chăm sóc rốn trẻ sơ sinh đúng cách là một việc quan trọng để bảo vệ sức khỏe bé yêu. Việc nắm rõ hình ảnh rốn trẻ sơ sinh bình thường và tuân thủ các hướng dẫn vệ sinh sẽ giúp phòng ngừa nguy cơ nhiễm trùng hiệu quả. Đừng ngần ngại tìm kiếm sự hỗ trợ từ các chuyên gia tại Bệnh Viện Đa Khoa Sài Gòn Tam Kỳ nếu bạn có bất kỳ thắc mắc hay lo lắng nào. 

Nguồn tham khảo:

1. Một số dấu hiệu bất thường về rốn của trẻ sơ sinh

• Link tham khảo: https://benhviennhitrunguong.gov.vn/mot-so-dau-hieu-bat-thuong-ve-ron-cua-tre-so-sinh.html
• Ngày tham khảo: 04/06/2025