Hay đau bụng đi ngoài là bệnh gì? Nguyên nhân & Cách trị

Ngày cập nhật: 23/06/25

Tác giả: Thanh Tâm

Hay đau bụng đi ngoài là bệnh gì khiến bạn lo lắng và ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày? Bài viết này của Docosan sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ các nguyên nhân tiềm ẩn gây ra tình trạng này, từ các vấn đề cấp tính như “vừa ăn xong bị đi ngoài” đến các bệnh lý mãn tính và tình trạng “sáng ngủ dậy hay bị đau bụng đi ngoài”, đồng thời cung cấp thông tin về cách xử trí và khi nào cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế chuyên nghiệp.

Tóm tắt nội dung

1 Hay đau bụng đi ngoài là bệnh gì? Các nguyên nhân mãn tính
2 Hay đau bụng đi ngoài nên khám bệnh ở đâu?
3 Khi nào bạn cần đi khám bác sĩ?
4 Cách giảm đau bụng đi ngoài và phương pháp điều trị
5 Câu hỏi liên quan

Hay đau bụng đi ngoài là bệnh gì? Các nguyên nhân mãn tính

Nếu bạn thường xuyên bị đau bụng đi ngoài kéo dài trên 4 tuần, đây có thể là dấu hiệu của một bệnh lý mãn tính cần được chẩn đoán và điều trị bài bản. Dưới đây là một số nguyên nhân mãn tính phổ biến:

Hội chứng ruột kích thích (IBS)

Hội chứng ruột kích thích (IBS) là một rối loạn chức năng đường ruột phổ biến, ảnh hưởng đến đại tràng. Người mắc IBS thường xuyên trải qua các triệu chứng như đau bụng, đầy hơi, và thay đổi thói quen đi ngoài, có thể là tiêu chảy, táo bón hoặc xen kẽ giữa hai tình trạng này. Các yếu tố như stress và một số loại thức ăn nhất định có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng của IBS.

Bệnh Celiac

Bệnh Celiac là một phản ứng miễn dịch bất thường với gluten, một loại protein có trong lúa mì, lúa mạch và lúa mạch đen. Ở những người mắc bệnh Celiac, việc tiêu thụ gluten sẽ gây tổn thương niêm mạc ruột non, dẫn đến các triệu chứng tiêu hóa như tiêu chảy kéo dài, đau bụng, đầy hơi, và có thể gây kém hấp thu dinh dưỡng.

Viêm đại tràng vi thể

Viêm đại tràng vi thể là một tình trạng viêm ở đại tràng mà không thể phát hiện bằng nội soi thông thường. Để chẩn đoán xác định, cần thực hiện sinh thiết đại tràng. Triệu chứng chính của bệnh này là tiêu chảy nước kéo dài.

Bệnh viêm ruột (IBD)

Bệnh viêm ruột (IBD) là một nhóm các bệnh tự miễn gây viêm mãn tính đường ruột, bao gồm bệnh Crohn và viêm loét đại tràng. Các triệu chứng thường gặp của IBD bao gồm tiêu chảy (có thể lẫn máu), đau bụng, sụt cân, mệt mỏi và sốt.

Kém hấp thu axit mật

Axit mật được sản xuất ở gan và giúp tiêu hóa chất béo. Khi axit mật không được tái hấp thu đúng cách ở ruột non, chúng sẽ đi vào đại tràng và kích thích niêm mạc, gây ra tình trạng tiêu chảy nước.

Sau phẫu thuật cắt túi mật

Một số người có thể gặp tình trạng tiêu chảy kéo dài sau khi phẫu thuật cắt bỏ túi mật. Điều này là do sự thay đổi trong cách cơ thể tiêu hóa chất béo khi không còn túi mật dự trữ và giải phóng mật.

Rối loạn nội tiết

Một số rối loạn nội tiết như cường giáp và đái tháo đường (gây tổn thương thần kinh tự chủ) cũng có thể ảnh hưởng đến chức năng đường ruột và gây ra tiêu chảy mãn tính.

Hay đau bụng đi ngoài nên khám bệnh ở đâu?

Phòng khám cung cấp dịch vụ khám chữa bệnh đa khoa, đặc biệt có chuyên khoa Nội tiêu hóa, giúp bạn xác định nguyên nhân và nhận được phác đồ điều trị tối ưu

Với những thông tin về các nguyên nhân tiềm ẩn đã được đề cập, để xác định chính xác hay đau bụng đi ngoài là bệnh gì và có phương pháp điều trị phù hợp, việc thăm khám tại một cơ sở y tế uy tín là rất quan trọng. Phòng Khám Thuận Mỹ Sài Gòn là một địa chỉ bạn có thể tham khảo.

Phòng khám cung cấp dịch vụ khám chữa bệnh đa khoa, với chuyên khoa Nội tiêu hóa sẵn sàng giúp bạn xác định nguyên nhân và xây dựng phác đồ điều trị hiệu quả.

Khi nào bạn cần đi khám bác sĩ?

Mặc dù đau bụng đi ngoài có thể tự khỏi trong một số trường hợp, nhưng bạn cần đặc biệt lưu ý và tìm kiếm sự chăm sóc y tế sớm nhất nếu gặp phải các dấu hiệu cảnh báo sau:

Tiêu chảy kéo dài hơn 2 ngày ở người lớn hoặc hơn 24 giờ ở trẻ em.
Dấu hiệu mất nước nghiêm trọng: khát nước dữ dội, khô miệng, tiểu ít hoặc không tiểu, nước tiểu sẫm màu, chóng mặt, mệt lả.
Sốt cao trên 38.5°C.
Đau bụng hoặc đau trực tràng dữ dội.
Phân có máu, nhầy hoặc màu đen như hắc ín.
Đi ngoài rất nhiều lần (ví dụ: trên 6 lần/24 giờ).
Nôn ói nhiều.

Cách giảm đau bụng đi ngoài và phương pháp điều trị

Việc xử trí tình trạng đau bụng đi ngoài sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra nó. Dưới đây là một số biện pháp khắc phục tại nhà cho trường hợp cấp tính và các phương pháp điều trị y tế:

Biện pháp khắc phục tại nhà

Bù nước và điện giải: Uống dung dịch oresol, nước lọc, nước trái cây pha loãng để bù lại lượng nước và điện giải đã mất do tiêu chảy.
Ăn thức ăn nhẹ, dễ tiêu hóa (BRAT diet): Chế độ ăn BRAT bao gồm chuối (Banana), gạo (Rice), táo nghiền (Applesauce) và bánh mì nướng (Toast). Những thực phẩm này nhẹ nhàng cho hệ tiêu hóa và giúp làm đặc phân.
Tránh các thực phẩm kích thích: Hạn chế đồ ăn béo, cay nóng, nhiều đường và sữa (nếu bạn không dung nạp lactose).

Sử dụng thuốc không kê đơn

Loperamide (Imodium): Giúp làm chậm nhu động ruột và giảm số lần đi ngoài.
Bismuth subsalicylate (Pepto-Bismol): Có thể giúp giảm tiêu chảy và các triệu chứng khó chịu ở bụng.

Lưu ý: Không nên tự ý sử dụng các loại thuốc này nếu bạn có sốt cao hoặc phân có máu. Tốt nhất nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.

Điều trị y tế theo nguyên nhân

Kháng sinh: Được chỉ định nếu tiêu chảy do nhiễm khuẩn.
Thuốc điều trị IBS: Bao gồm thuốc chống co thắt, thuốc nhuận tràng hoặc thuốc cầm tiêu chảy tùy thuộc vào triệu chứng.
Thuốc chống viêm/điều hòa miễn dịch: Sử dụng trong điều trị các bệnh viêm ruột (IBD) như Crohn và viêm loét đại tràng.
Thay đổi chế độ ăn nghiêm ngặt: Cần thiết cho người mắc bệnh Celiac hoặc không dung nạp thực phẩm.
Thuốc kiểm soát axit mật: Được sử dụng trong trường hợp kém hấp thu axit mật.

Việc điều trị y tế cần dựa trên chẩn đoán chính xác của bác sĩ. Do đó, bạn không nên tự ý điều trị mà hãy tìm kiếm sự tư vấn y tế chuyên nghiệp.

Câu hỏi liên quan

Tại sao sáng ngủ dậy hay bị đau bụng đi ngoài?

Các bệnh như IBS và IBD thường có xu hướng gây ra các triệu chứng nặng hơn vào buổi sáng

Tình trạng đau bụng đi ngoài vào buổi sáng có thể do nhiều yếu tố sau:

Liên quan đến các bệnh mãn tính: Các bệnh như IBS (hội chứng ruột kích thích) và IBD (bệnh viêm ruột) thường có xu hướng gây ra các triệu chứng nặng hơn vào buổi sáng.
Phản xạ dạ dày – đại tràng (Gastrocolic reflex): Phản xạ này kích thích nhu động ruột sau khi thức dậy và ăn sáng, có thể mạnh hơn ở một số người.
Yếu tố tâm lý: Căng thẳng và lo âu vào buổi sáng có thể ảnh hưởng đến hoạt động của đường ruột.
Thói quen ăn uống tối hôm trước: Ăn quá no hoặc tiêu thụ các thực phẩm khó tiêu vào buổi tối có thể gây khó chịu và dẫn đến đau bụng đi ngoài vào sáng hôm sau.

Vừa ăn xong bị đi ngoài là bệnh gì? Các nguyên nhân cấp tính

Hiện tượng tiêu chảy xảy ra ngay sau bữa ăn (Postprandial Diarrhea – PD) thường liên quan đến các nguyên nhân cấp tính sau:

Nhiễm virus (Viêm dạ dày ruột do virus): Các loại virus như Rotavirus và Norovirus có thể gây viêm nhiễm đường tiêu hóa, dẫn đến tiêu chảy và đau bụng, thường kéo dài trong thời gian ngắn.
Ngộ độc thực phẩm: Do ăn phải thực phẩm bị nhiễm khuẩn (E. coli, Salmonella, Campylobacter…), virus hoặc ký sinh trùng. Các triệu chứng thường xuất hiện nhanh chóng sau khi ăn.
Không dung nạp đường lactose hoặc fructose: Thiếu hụt enzyme lactase để tiêu hóa đường lactose (trong sữa) hoặc khó tiêu hóa đường fructose (trong trái cây, mật ong, chất tạo ngọt sorbitol) có thể gây tiêu chảy thẩm thấu.
Tác dụng phụ của thuốc: Đặc biệt là thuốc kháng sinh có thể làm rối loạn hệ vi khuẩn đường ruột và gây tiêu chảy.
Nhiễm ký sinh trùng: Các loại ký sinh trùng như Giardia và Cryptosporidium thường lây nhiễm qua nguồn nước hoặc thực phẩm không đảm bảo vệ sinh.

Tại sao ăn đồ lạ, đồ nhiều dầu mỡ hoặc đồ cay nóng dễ bị đau bụng đi ngoài?

Thức ăn lạ có thể chứa các vi sinh vật hoặc thành phần mà hệ tiêu hóa của bạn chưa quen, gây ra phản ứng khó chịu. Đồ ăn nhiều dầu mỡ khó tiêu hóa, làm tăng co bóp của túi mật và ruột để xử lý lượng chất béo, dẫn đến đau bụng và tiêu chảy. Đồ ăn cay nóng chứa các chất kích thích niêm mạc đường ruột, làm tăng nhu động ruột và có thể gây tiêu chảy, đặc biệt ở những người có đường ruột nhạy cảm.

Đi ngoài phân lỏng, có mùi chua hoặc tanh bất thường là dấu hiệu gì?

Mùi phân bất thường có thể gợi ý về nguyên nhân gây ra tình trạng tiêu hóa. Mùi chua thường liên quan đến tình trạng kém hấp thu carbohydrate, khi đường và tinh bột không được tiêu hóa hết và bị lên men ở ruột già. Mùi tanh hoặc thối có thể là dấu hiệu của nhiễm khuẩn đường ruột (do vi khuẩn sinh ra các khí có mùi) hoặc kém hấp thu chất béo và protein. Để đánh giá chính xác, cần xem xét kết hợp với các triệu chứng khác.

Xem thêm:

Tình trạng hay đau bụng đi ngoài có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, từ các vấn đề tạm thời đến các bệnh lý mãn tính. Việc hiểu rõ nguyên nhân là bước đầu tiên để kiểm soát tình trạng này một cách hiệu quả. Nếu bạn gặp phải tình trạng đau bụng đi ngoài kéo dài hoặc kèm theo các dấu hiệu bất thường, đừng ngần ngại thăm khám bác sĩ để được chẩn đoán chính xác và có phương pháp điều trị phù hợp. Hãy chia sẻ bài viết hữu ích này đến những người xung quanh và theo dõi Docosan để cập nhật thêm nhiều kiến thức sức khỏe đáng tin cậy!

Nguồn tham khảo:

1. Diarrhea After Eating: Why It Happens and How to Stop It

Link tham khảo: https://www.healthline.com/health/digestive-health/diarrhea-after-eating
Ngày tham khảo: 11/05/2025