Sỏi Mật: Nguyên Nhân, Triệu Chứng & Cách Điều Trị Hiệu Quả

Theo dõi Docosan trên

Sỏi mật là một bệnh lý tiêu hóa thường gặp, có thể gây ra những cơn đau dữ dội và biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện sớm. Bài viết này từ Docosan sẽ giúp bạn hiểu rõ sỏi mật là gì, các nguyên nhân sỏi mật thường gặp, triệu chứng nhận biết và những phương pháp điều trị hiện đại, từ đó chủ động bảo vệ sức khỏe túi mật của mình.

Sỏi mật là gì và hình thành như thế nào?

Sỏi mật là những viên sỏi nhỏ, cứng được hình thành trong một cơ quan nhỏ nằm bên dưới gan gọi là túi mật. Túi mật có nhiệm vụ lưu trữ và cô đặc dịch mật do gan tiết ra. Dịch mật này sau đó sẽ được đổ vào ruột non để giúp tiêu hóa chất béo. Khi có sự mất cân bằng trong thành phần của dịch mật chẳng hạn như dư thừa cholesterol, bilirubin hoặc thiếu muối mật thì các tinh thể có thể kết tụ lại và hình thành nên sỏi mật.

Hiểu một cách đơn giản, sỏi mật là những “viên đá” nhỏ được tạo ra từ dịch mật bị cô đặc. Chúng có thể nằm trong túi mật hoặc ống dẫn mật. Sỏi có thể nhỏ như hạt cát nhưng cũng có thể to bằng viên bi, thậm chí là quả bóng nhỏ. Có người chỉ có một viên sỏi và cũng có người mang nhiều viên cùng lúc.

Thông thường, sỏi mật được chia thành hai loại chính:

• Sỏi cholesterol: Đây là loại phổ biến nhất, thường có màu vàng nhạt, hình thành khi mật chứa quá nhiều cholesterol.
• Sỏi sắc tố mật: Có màu nâu sẫm hoặc đen, hình thành do sự dư thừa bilirubin, là một sản phẩm phụ khi cơ thể phá vỡ các tế bào máu đỏ.

Phần lớn các trường hợp sỏi mật không có triệu chứng rõ ràng và có thể diễn tiến “âm thầm” trong nhiều năm. Tuy nhiên, nếu sỏi làm tắc ống mật hoặc gây viêm, người bệnh có thể gặp phải những cơn đau dữ dội, đặc biệt sau bữa ăn nhiều dầu mỡ.

Việc hiểu rõ về sỏi mật là bước đầu tiên để bạn có thể chủ động chăm sóc sức khỏe của mình. Nếu bạn đang tìm kiếm một địa chỉ y tế uy tín để được tư vấn, thăm khám và điều trị các vấn đề liên quan đến sỏi mật, Bệnh viện Đa khoa Sài Gòn Tam Kỳ là một lựa chọn đáng tin cậy. Với đội ngũ y bác sĩ chuyên môn cao và trang thiết bị hiện đại, bệnh viện sẵn sàng đồng hành cùng bạn.

👉 Tìm hiểu thêm và đặt lịch khám tại: Docosan – Bệnh viện Đa khoa Sài Gòn Tam Kỳ

Các nguyên nhân bị sỏi mật phổ biến

Hiện nay, nguyên nhân chính xác gây ra sỏi mật vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, các bác sĩ cho rằng sự mất cân bằng trong thành phần của dịch mật là yếu tố hàng đầu dẫn đến hình thành bệnh. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến mà bạn nên biết để phòng tránh sớm:

• Dư thừa cholesterol trong mật: Cholesterol là một thành phần tự nhiên của dịch mật, góp phần tiêu hóa chất béo. Tuy nhiên, khi gan sản xuất quá nhiều cholesterol, dịch mật không thể hòa tan hết lượng dư thừa, dẫn đến sự kết tinh và tạo thành sỏi. Đây là loại sỏi mật phổ biến nhất và thường gặp ở người có chế độ ăn nhiều chất béo, ít vận động hoặc thừa cân.
• Dư thừa bilirubin trong mật: Bilirubin là một chất được tạo ra khi cơ thể phân hủy các tế bào hồng cầu già. Một số bệnh lý như xơ gan, nhiễm trùng đường mật hoặc các rối loạn về máu có thể làm gan sản xuất nhiều bilirubin hơn mức bình thường. Lượng bilirubin dư thừa sẽ lắng đọng trong mật và dần hình thành sỏi có màu đen hoặc nâu, thường được gọi là sỏi sắc tố.
• Ứ trệ dịch mật trong túi mật kéo dài: Túi mật là nơi lưu trữ dịch mật trước khi đổ vào ruột để hỗ trợ tiêu hóa. Nếu túi mật không co bóp đều đặn hoặc không được làm rỗng thường xuyên, dịch mật sẽ bị ứ đọng trong thời gian dài và trở nên đặc quánh. Điều này làm tăng nguy cơ kết tinh các thành phần trong mật và hình thành sỏi.

Triệu chứng nhận biết bệnh sỏi mật và khi nào cần gặp bác sĩ

Triệu chứng điển hình của sỏi mật

• Cơn đau quặn thắt: Đây là dấu hiệu đặc trưng nhất. Người bệnh thường cảm thấy đau dữ dội và đột ngột ở vùng hạ sườn phải, cơn đau có thể lan lên vai phải hoặc sau lưng. Cơn đau thường xuất hiện sau khi ăn, đặc biệt là những bữa có nhiều dầu mỡ. Thời gian đau có thể kéo dài từ vài phút đến vài giờ và gây cảm giác vô cùng khó chịu.
• Buồn nôn, nôn: Kèm theo cơn đau bụng, người bệnh có thể cảm thấy buồn nôn, thậm chí nôn mửa. Triệu chứng này xảy ra do sự rối loạn trong hoạt động của hệ tiêu hóa khi dịch mật bị tắc nghẽn, không thể lưu thông bình thường.

Những triệu chứng trên là dấu hiệu quan trọng giúp nhận biết sớm bệnh sỏi mật. Khi có biểu hiện bất thường, bạn nên chủ động đi khám để được chẩn đoán và xử lý kịp thời.

Dấu hiệu cảnh báo biến chứng cần đi khám ngay

Bạn cần đi khám ngay khi gặp những triệu chứng sau để tránh nguy cơ đe dọa đến sức khỏe, thậm chí tính mạng:

• Sốt và ớn lạnh: Cơ thể sốt cao kèm cảm giác lạnh run có thể là dấu hiệu nhiễm trùng túi mật hoặc ống mật.
• Vàng da, vàng mắt: Đây là biểu hiện của tình trạng tắc nghẽn đường mật do sỏi, khiến bilirubin tích tụ trong cơ thể.
• Nước tiểu sẫm màu, phân nhạt màu: Khi dịch mật không được dẫn xuống ruột, sắc tố mật sẽ bị giữ lại trong máu và thải qua nước tiểu.
• Đau bụng dữ dội, kéo dài không thuyên giảm: Đây là dấu hiệu báo động sỏi đang gây viêm hoặc tắc nghẽn nghiêm trọng, cần được can thiệp ngay.

Những dấu hiệu trên là lời cảnh báo nghiêm túc từ cơ thể bạn, không thể bỏ qua! Để được chẩn đoán chính xác và can thiệp kịp thời, hãy tìm đến chuyên gia. Bệnh viện Đa khoa Sài Gòn Tam Kỳ với đội ngũ y bác sĩ đầu ngành về tiêu hóa – gan mật và trang thiết bị hiện đại, là địa chỉ bạn có thể tin tưởng.

Các biến chứng thường gặp của sỏi mật

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, sỏi mật có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe như:

• Viêm túi mật cấp: Khi viên sỏi kẹt lại ở cổ túi mật, dịch mật không thể thoát ra ngoài, gây viêm túi mật. Người bệnh thường bị đau dữ dội vùng hạ sườn phải, kèm theo sốt và buồn nôn. Đây là tình trạng cấp cứu cần được can thiệp sớm.
• Viêm đường mật: Sỏi có thể làm tắc nghẽn ống mật, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và gây nhiễm trùng. Viêm đường mật thường khiến người bệnh bị sốt cao, ớn lạnh, vàng da và đau bụng âm ỉ kéo dài.
• Viêm tụy cấp: Ống tụy và ống mật có điểm nối chung trước khi đổ vào ruột non. Nếu sỏi làm tắc đoạn này, dịch tụy không thoát ra được sẽ gây viêm tụy. Người bệnh sẽ có biểu hiện đau bụng dữ dội lan ra sau lưng kèm theo buồn nôn và có thể phải nhập viện điều trị.
• Tắc mật và vàng da: Sỏi gây cản trở dòng chảy của mật khiến sắc tố mật (bilirubin) bị tích tụ trong máu. Điều này khiến da và mắt chuyển sang màu vàng, nước tiểu sẫm màu và phân bạc màu. Đây là dấu hiệu cảnh báo đường mật đang bị tắc nghẽn nghiêm trọng.

Xem thêm: Người bị sỏi mật nên ăn gì và kiêng ăn gì?

Chẩn đoán và các phương pháp điều trị sỏi mật hiệu quả

Sỏi mật là một bệnh lý phổ biến liên quan đến hệ tiêu hóa, có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu như đau bụng, buồn nôn, đầy hơi, đặc biệt sau khi ăn đồ dầu mỡ. Việc chẩn đoán sớm và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp sẽ giúp người bệnh cải thiện chất lượng cuộc sống rõ rệt.

Chẩn đoán sỏi mật

Siêu âm bụng là phương pháp đầu tiên và phổ biến nhất được sử dụng để phát hiện sỏi mật. Đây là kỹ thuật đơn giản, không gây đau, không cần chuẩn bị nhiều và cho kết quả nhanh. Qua hình ảnh siêu âm, bác sĩ có thể thấy được sỏi trong túi mật hoặc các khu vực khác của đường mật.

Nếu siêu âm không đủ rõ ràng hoặc nghi ngờ có sỏi trong ống mật chủ, bác sĩ có thể chỉ định thêm các phương pháp khác như:

• Chụp MRI (cộng hưởng từ) hoặc MRCP (cộng hưởng từ đường mật): Giúp đánh giá hệ thống đường mật và phát hiện sỏi trong các vị trí khó quan sát.
• Chụp CT bụng: Cho hình ảnh chi tiết hơn trong trường hợp cần phân tích kỹ.
• Xét nghiệm máu: Được thực hiện để kiểm tra tình trạng viêm, nhiễm trùng hoặc dấu hiệu tắc nghẽn mật như vàng da.

Phương pháp điều trị bệnh sỏi mật phổ biến

Tùy vào vị trí, kích thước sỏi, triệu chứng và tình trạng sức khỏe của người bệnh mà bác sĩ sẽ tư vấn phương pháp điều trị bệnh sỏi mật phù hợp.

Phẫu thuật cắt túi mật là phương pháp điều trị dứt điểm và hiệu quả nhất hiện nay. Hầu hết các ca mổ đều được thực hiện bằng kỹ thuật nội soi, giúp bệnh nhân ít đau, hồi phục nhanh và ít để lại sẹo. Sau khi cắt túi mật, người bệnh vẫn có thể sống bình thường vì dịch mật sẽ chảy thẳng từ gan xuống ruột non mà không cần chứa trong túi mật nữa. Phương pháp này được ưu tiên khi sỏi gây đau, viêm hoặc có nguy cơ biến chứng.

Một số trường hợp người bệnh không thể phẫu thuật hoặc sỏi nhỏ, chưa gây triệu chứng, bác sĩ có thể chỉ định điều trị nội khoa. Tức là dùng thuốc để làm tan sỏi cholesterol và có thể mất nhiều tháng đến vài năm mới có hiệu quả. Phương pháp này không phổ biến vì hiệu quả không cao và sỏi có thể tái phát sau khi ngưng thuốc.

Khi sỏi nằm trong ống mật chủ, là vị trí nguy hiểm vì dễ gây tắc mật và viêm tụy thì bác sĩ có thể thực hiện nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP). Đây là một thủ thuật vừa chẩn đoán vừa điều trị, bằng cách luồn ống nội soi qua miệng xuống tá tràng để tiếp cận và lấy sỏi ra khỏi đường mật. ERCP thường được áp dụng cho những người đã cắt túi mật nhưng vẫn còn sỏi trong ống mật chủ hoặc trước khi tiến hành phẫu thuật cắt túi mật nếu phát hiện sỏi tại đây.

Bệnh viện khám và điều trị sỏi mật uy tín

Nếu bạn đang tìm kiếm một địa chỉ y tế uy tín để thăm khám và điều trị sỏi mật, Bệnh viện Đa khoa Sài Gòn Tam Kỳ là lựa chọn đáng tin cậy. Với đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm, tận tâm trong chuyên môn tiêu hóa – gan mật cùng hệ thống trang thiết bị hiện đại, bệnh viện đã và đang điều trị hiệu quả cho nhiều trường hợp mắc bệnh sỏi mật từ nhẹ đến phức tạp.

Tại đây, người bệnh được thăm khám kỹ lưỡng, thực hiện các xét nghiệm cần thiết như siêu âm bụng, chụp CT hoặc MRI để đánh giá chính xác tình trạng sỏi. Tùy vào mức độ nghiêm trọng, bác sĩ sẽ tư vấn hướng điều trị phù hợp, từ dùng thuốc tan sỏi, tán sỏi không phẫu thuật cho đến phẫu thuật nội soi cắt túi mật nếu cần thiết.

Cách phòng ngừa bệnh sỏi mật đơn giản

Phòng bệnh luôn tốt hơn chữa bệnh, đặc biệt là với bệnh sỏi mật – một tình trạng có thể âm thầm tiến triển và gây biến chứng nếu không kiểm soát kịp thời. Dưới đây là những cách đơn giản mà bạn có thể áp dụng hằng ngày để giảm nguy cơ hình thành sỏi mật:

• Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân, béo phì làm tăng nguy cơ hình thành sỏi cholesterol trong túi mật. Vì vậy, hãy cố gắng giữ cân nặng ổn định bằng lối sống lành mạnh.
• Giảm cân từ từ, tránh nhịn đói hoặc bỏ bữa: Việc giảm cân quá nhanh hoặc nhịn ăn có thể làm mất cân bằng dịch mật và kích thích hình thành sỏi. Thay vào đó, hãy giảm cân một cách khoa học, theo từng giai đoạn và đảm bảo ăn uống đủ bữa.
• Ăn uống lành mạnh, đầy đủ chất xơ: Một chế độ ăn cân bằng, giàu rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả và hỗ trợ kiểm soát lượng cholesterol trong mật. Hạn chế các thực phẩm nhiều chất béo bão hòa và cholesterol như đồ chiên rán, nội tạng động vật, thức ăn nhanh.
• Tập thể dục đều đặn: Hoạt động thể chất không chỉ giúp kiểm soát cân nặng mà còn kích thích nhu động túi mật, giúp dịch mật lưu thông tốt hơn, từ đó hạn chế nguy cơ kết tinh tạo sỏi.

Chỉ cần duy trì những thói quen nhỏ mỗi ngày, bạn đã góp phần lớn vào việc phòng ngừa bệnh sỏi mật, bảo vệ sức khỏe gan mật và hệ tiêu hóa một cách hiệu quả.

Câu hỏi liên quan thường gặp về sỏi mật

Bệnh sỏi mật có nguy hiểm không?

Bệnh sỏi mật có thể trở nên nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Khi sỏi gây tắc nghẽn hoặc di chuyển, nó có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như viêm túi mật cấp, viêm đường mật, viêm tụy cấp hoặc tắc mật. Tuy nhiên, có nhiều trường hợp sỏi không gây triệu chứng rõ rệt và người bệnh có thể sống chung với sỏi mà không gặp vấn đề gì. Dù vậy, người bệnh vẫn nên theo dõi định kỳ để kịp thời xử lý nếu tình trạng trở nặng.

Mổ sỏi mật xong có bị lại không?

Nếu bạn đã phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ túi mật thì sẽ không còn nguy cơ bị sỏi trong túi mật nữa. Tuy nhiên, sỏi vẫn có thể hình thành ở đường mật (sỏi ống mật chủ hoặc ống gan). Vì vậy, sau phẫu thuật, bạn vẫn nên duy trì lối sống lành mạnh và tái khám định kỳ theo chỉ định của bác sĩ để theo dõi tình trạng sức khỏe một cách tốt nhất.

Nguyên nhân bị sỏi mật do ăn uống như thế nào?

Chế độ ăn uống không hợp lý là một trong những yếu tố góp phần hình thành sỏi mật. Cụ thể, ăn quá nhiều chất béo, thực phẩm giàu cholesterol như đồ chiên rán, thịt mỡ, nội tạng động vật và ít ăn rau xanh, chất xơ sẽ khiến dịch mật dễ mất cân bằng, dẫn đến kết tinh tạo sỏi. Ngoài ra, việc bỏ bữa, nhịn ăn hoặc giảm cân quá nhanh cũng làm dịch mật ứ đọng lâu trong túi mật, làm tăng nguy cơ hình thành sỏi. Vì vậy, hãy duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh và đều đặn để phòng tránh sỏi mật bạn nhé!

Xem thêm: 

• Đau ruột thừa đau bên nào? Dấu hiệu nhận biết sớm điều trị
• 6 dấu hiệu trào ngược dạ dày: Nhận biết triệu chứng, cách phòng ngừa
• Hội chứng ruột kích thích: Dấu hiệu & Giải pháp điều trị

Hi vọng những thông tin cô đọng trên đã giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh sỏi mật. Nếu thấy bài viết hữu ích, hãy chia sẻ cho người thân và bạn bè, đồng thời đừng quên theo dõi trang Docosan để cập nhật thêm nhiều kiến thức y khoa bổ ích khác nhé!

Nguồn tham khảo: 

1. Gallstones

• Link tham khảo: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/gallstones/symptoms-causes/syc-20354214
• Ngày tham khảo: 22/05/2025

2. Gallstones

• Link tham khảo: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/7313-gallstones
• Ngày tham khảo: 22/05/2025

3. Everything You Need to Know About Gallstones

• Link tham khảo: https://www.healthline.com/health/gallstones
• Ngày tham khảo: 22/05/2025