Viêm mũi xoang cấp là gì? Triệu chứng, điều trị và phòng ngừa

Viêm mũi xoang cấp là tình trạng viêm nhiễm đột ngột tại các xoang và niêm mạc mũi, gây ra nhiều triệu chứng khó chịu như nghẹt mũi, đau đầu, sốt. Bệnh có thể tự khỏi hoặc diễn tiến nặng nếu không được điều trị đúng cách. Cùng Docosan tìm hiểu qua bài viết dưới đây để nhận biết dấu hiệu, phương pháp điều trị và cách phòng ngừa hiệu quả bệnh viêm xoang cấp nhé.

Viêm mũi xoang cấp là gì?

Viêm mũi xoang cấp là tình trạng viêm nhiễm xảy ra trong thời gian ngắn tại niêm mạc mũi và các xoang cạnh mũi. Khi bị viêm, niêm mạc sưng lên làm tắc nghẽn đường dẫn lưu dịch nhầy, khiến người bệnh cảm thấy nghẹt mũi, đau nhức vùng mặt – đặc biệt là quanh xương gò má.

Theo phân loại lâm sàng, viêm xoang cấp tính là dạng viêm có triệu chứng kéo dài dưới 4 tuần. Đây là bệnh phổ biến, thường khởi phát đột ngột và có thể tự khỏi sau vài ngày, nhưng cũng có trường hợp cần điều trị bằng thuốc hoặc can thiệp y tế nếu tiến triển nặng.

Nguyên nhân chủ yếu gây viêm mũi xoang cấp là do nhiễm virus cảm lạnh, vi khuẩn đường hô hấp trên hoặc cơ thể nhiễm lạnh. Ngoài ra, các yếu tố như dị ứng mũi, polyp mũi (bướu thịt), lệch vách ngăn mũi, nhiễm khuẩn răng miệng hoặc vòm họng cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh.

Nếu không được điều trị kịp thời, viêm mũi xoang cấp có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như viêm màng não, nhiễm khuẩn tai hoặc tắc tĩnh mạch xoang hang.

Triệu chứng viêm mũi xoang cấp tính

Viêm mũi xoang cấp tính thường khởi phát nhanh và đi kèm với các triệu chứng điển hình như:

• Chảy mũi mủ: Dịch nhầy có màu vàng hoặc xanh, có thể chảy ra phía trước hoặc chảy dịch mũi sau xuống họng.
• Nghẹt mũi: Một hoặc cả hai bên mũi bị tắc nghẽn, gây khó thở và giảm cảm giác về mùi.
• Đau hoặc tức vùng mặt: Đặc biệt là quanh trán, gò má hoặc giữa hai mắt, cơn đau có thể tăng khi cúi đầu hoặc nằm nghiêng.
• Sốt: Thường gặp trong giai đoạn viêm cấp, có thể sốt cao trên 39 – 40°C.
• Giảm hoặc mất khứu giác.

Ngoài các triệu chứng chính, người bệnh còn có thể gặp một số biểu hiện khác như:

• Đau đầu, đau tai hoặc cảm giác đầy trong tai.
• Hôi miệng.
• Đau răng (do áp lực xoang hàm).
• Ho, đặc biệt nặng hơn vào ban đêm.
• Mệt mỏi toàn thân.

Các dấu hiệu đặc hiệu cho viêm xoang cấp bao gồm:

• Triệu chứng kéo dài hơn 10 ngày mà không cải thiện.
• Sốt cao kèm theo chảy mũi mủ và đau mặt liên tục trong 3 – 4 ngày.
• Tình trạng trở nặng nhanh chóng trong vòng 10 ngày kể từ khi khởi phát.

Việc nhận biết sớm các triệu chứng đặc trưng giúp người bệnh chủ động thăm khám và điều trị kịp thời, tránh nguy cơ diễn tiến thành viêm xoang mạn tính hoặc các biến chứng nguy hiểm khác.

Nguyên nhân viêm mũi xoang cấp do đâu?

Viêm mũi xoang cấp xảy ra khi các xoang không thể dẫn lưu chất nhầy và kháng nguyên (bụi, vi khuẩn, chất gây dị ứng,…) ra ngoài một cách hiệu quả, dẫn đến tình trạng ứ đọng và viêm nhiễm.

3 nguyên nhân chính gây viêm mũi xoang cấp bao gồm:

• Tắc nghẽn lỗ thông xoang: Thường do các bất thường giải phẫu như polyp mũi, lệch vách ngăn hoặc khối u.
• Rối loạn chức năng của lông mao: Lông mao là những sợi nhỏ có nhiệm vụ đẩy dịch nhầy ra khỏi xoang. Nếu chúng không hoạt động bình thường thì chất nhầy sẽ bị ứ đọng.
• Dịch tiết xoang quá đặc: Gặp trong các bệnh như xơ nang, khiến chất nhầy khó thoát ra ngoài.

Ngoài ra, những yếu tố thường gặp làm khởi phát viêm mũi xoang cấp bao gồm:

• Nhiễm trùng đường hô hấp trên (như cảm lạnh, cúm).
• Dị ứng mũi gây sưng niêm mạc và tắc lỗ thông xoang.

Khi các yếu tố này xuất hiện, vi khuẩn có thể dễ dàng xâm nhập và sinh sôi trong xoang, làm tình trạng viêm trở nên nặng hơn. Nếu không điều trị đúng cách, nhiễm trùng có thể lan sang các vùng lân cận như ổ mắt hoặc não, đặc biệt ở trẻ nhỏ do cấu trúc xoang chưa hoàn thiện.

Chẩn đoán viêm mũi xoang cấp tính

Việc chẩn đoán chính xác viêm mũi xoang cấp tính rất quan trọng, không chỉ giúp điều trị hiệu quả mà còn tránh lạm dụng kháng sinh không cần thiết.

Các phương pháp phổ biến trong chẩn đoán viêm mũi xoang cấp bao gồm:

Xét nghiệm chẩn đoán viêm xoang cấp tính

• Xét nghiệm máu: Một số chỉ số viêm trong máu như CRP (C-reactive protein) và ESR (tốc độ lắng máu) có thể tăng cao khi có nhiễm trùng do vi khuẩn. Tuy không phải là xét nghiệm đặc hiệu, nhưng những chỉ số này giúp đánh giá mức độ viêm toàn thân.
• Nuôi cấy dịch mủ: Trong các trường hợp nặng hoặc không đáp ứng điều trị, bác sĩ có thể tiến hành hút dịch mủ từ xoang và nuôi cấy để xác định chính xác vi khuẩn gây bệnh. Kỹ thuật này đặc biệt hữu ích nếu bệnh nhân dị ứng với nhiều loại kháng sinh hoặc đã điều trị nhưng không khỏi.

Các chẩn đoán hình ảnh

Chẩn đoán hình ảnh không phải lúc nào cũng cần thiết. Tuy nhiên, bác sĩ có thể chỉ định nếu nghi ngờ biến chứng, bệnh tái phát nhiều lần hoặc cần phân biệt với các nguyên nhân khác.

• Chụp X-quang xoang: X-quang có thể cho thấy hình ảnh mức dịch – khí trong xoang, nhưng độ chính xác không cao. Đặc biệt, phương pháp này không giúp phân biệt viêm do virus hay vi khuẩn.
• Chụp CT xoang: CT xoang là công cụ hữu ích giúp quan sát rõ niêm mạc dày, mức dịch trong xoang và các bất thường về cấu trúc như lệch vách ngăn, u xoang. Phương pháp này thường được chỉ định khi:
• • Bệnh nhân bị viêm xoang cấp tái đi tái lại nhiều lần.
  • Nghi ngờ có biến chứng lan rộng.
  • Cần đánh giá trước khi phẫu thuật.
• Chụp MRI: MRI có thể cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về mô mềm và các cấu trúc lân cận. Kỹ thuật này thường được sử dụng trong các trường hợp nghi ngờ u, nhiễm trùng lan vào não hoặc mắt hoặc không thể thực hiện CT.

Chẩn đoán phân biệt

Viêm mũi xoang cấp tính cần được phân biệt với các bệnh lý khác có triệu chứng tương tự để điều trị đúng hướng. Những tình trạng dễ nhầm lẫn bao gồm:

• Viêm mũi dị ứng.
• Nhiễm nấm xoang, đặc biệt ở người suy giảm miễn dịch.
• Dị vật trong mũi (thường gặp ở trẻ nhỏ).
• Viêm amidan.
• Áp xe răng hoặc nhiễm trùng răng lan sang vùng xoang hàm.
• Các bất thường cấu trúc như lệch vách ngăn, polyp, u xoang.
• Các bệnh lý mạn tính như xơ nang, rối loạn vận động lông mao.

Việc chẩn đoán phân biệt kỹ lưỡng giúp bác sĩ tránh việc kê đơn kháng sinh không cần thiết, đồng thời phát hiện kịp thời các bệnh lý tiềm ẩn nguy hiểm hơn.

Bệnh viện Đa khoa Sài Gòn Tam Kỳ là địa chỉ uy tín trong thăm khám và điều trị các bệnh lý Tai Mũi Họng, bao gồm viêm mũi xoang cấp tính. Tọa lạc tại Lô A50 Trương Chí Cương, P. Hòa Thuận, TP. Tam Kỳ, Quảng Nam, bệnh viện tiếp nhận tất cả người bệnh có thẻ BHYT trên toàn quốc, không phân biệt nơi đăng ký ban đầu.

Một số điểm nổi bật tại Bệnh viện:

• Trang thiết bị hiện đại: Hệ thống máy chụp CT, MRI, nội soi Tai Mũi Họng,… được nhập khẩu từ Anh, Mỹ, Đức – hỗ trợ chẩn đoán chính xác và nhanh chóng.
• Đội ngũ bác sĩ giỏi, giàu kinh nghiệm: Gồm các chuyên gia đầu ngành tại địa phương cùng nhiều bác sĩ từ các bệnh viện lớn trên cả nước do Tập đoàn Y khoa Sài Gòn tuyển chọn.
• Chi phí minh bạch, hợp lý: Bệnh viện công khai chi phí, áp dụng nhiều chương trình hỗ trợ, giúp người bệnh yên tâm điều trị lâu dài.
• Dịch vụ tận tâm: Đội ngũ nhân viên luôn lấy sự hài lòng và an toàn của người bệnh làm trung tâm. Phong cách phục vụ chuyên nghiệp, tận tình.

Bệnh viện Đa khoa Sài Gòn Tam Kỳ là một trong những cơ sở y tế tư nhân được đầu tư bài bản tại khu vực miền Trung, là lựa chọn đáng tin cậy cho người dân Tam Kỳ và các khu vực lân cận trong việc khám chữa bệnh cũng như chăm sóc sức khỏe định kỳ.

Các biến chứng viêm xoang cấp thường gặp

Mặc dù đa số trường hợp viêm xoang cấp tính có thể tự khỏi hoặc điều trị hiệu quả, nhưng vẫn có một tỷ lệ nhỏ người bệnh (khoảng 1/1000) gặp phải các biến chứng nghiêm trọng nếu nhiễm trùng lan rộng. Những biến chứng này có thể ảnh hưởng đến mắt, xương hoặc hệ thần kinh trung ương và đi kèm nguy cơ tử vong nếu không được xử trí kịp thời.

Dưới đây là các biến chứng viêm xoang cấp thường gặp được chia thành 3 nhóm chính:

Biến chứng tại vùng mắt và xương

Nhiễm trùng từ xoang có thể lan sang các cấu trúc xung quanh như ổ mắt hoặc xương sọ mặt, gây ra các tình trạng sau:

• Viêm mô tế bào quanh hốc mắt: Là tình trạng nhiễm trùng lan vào các mô mềm quanh mắt, gây sưng, đau, đỏ và có thể ảnh hưởng đến thị lực nếu không điều trị sớm.
• Viêm mô tế bào ổ mắt: Mức độ nặng hơn, ảnh hưởng trực tiếp đến mô trong ổ mắt, có thể gây mất thị lực hoặc áp xe ổ mắt.
• Áp xe dưới màng xương: Tụ mủ giữa xương và màng xương, thường gặp ở vùng xương trán hoặc ổ mắt.
• Áp xe ổ mắt: Nhiễm trùng lan rộng trong hốc mắt, dễ dẫn đến biến chứng thị lực nghiêm trọng.
• Huyết khối xoang hang: Tình trạng hình thành cục máu đông trong xoang tĩnh mạch lớn ở nền sọ, có thể đe dọa tính mạng.

Biến chứng nội sọ

Một số trường hợp viêm xoang cấp nặng có thể dẫn đến lây lan nhiễm trùng vào não hoặc các cấu trúc quanh não:

• Tụ máu dưới màng cứng và tụ máu ngoài màng cứng: Là sự tích tụ máu trong khoang dưới hoặc ngoài màng cứng não, có thể gây chèn ép và tổn thương thần kinh.
• Viêm màng não hoặc mủ màng cứng: Là những biến chứng nhiễm trùng nặng, có thể gây sốt cao, đau đầu dữ dội, rối loạn ý thức và tử vong nếu không điều trị khẩn cấp.
• U sưng phồng Pott: Một dạng áp xe dưới màng xương ở vùng xương trán, thường đi kèm viêm tủy xương. Đây là biến chứng hiếm nhưng nguy hiểm, thường phát sinh từ viêm xoang trán lan theo đường máu.

Viêm xoang cấp do nấm

Viêm xoang do nấm có thể xảy ra dưới 2 dạng:

• Không xâm lấn: Thường khu trú trong xoang, ít gây nguy hiểm nếu được phát hiện và điều trị đúng cách.
• Xâm lấn: Nấm lan vào các cấu trúc xung quanh như mô mềm, ổ mắt hoặc nội sọ. Biến chứng này đặc biệt nguy hiểm ở người suy giảm miễn dịch và cần được can thiệp sớm.

Phương pháp điều trị viêm xoang cấp

Viêm xoang cấp thường có thể tự khỏi trong vòng 7 – 10 ngày, đặc biệt nếu nguyên nhân là do virus. Tuy nhiên, để cải thiện triệu chứng nhanh chóng và phòng ngừa biến chứng, người bệnh nên được thăm khám và hướng dẫn điều trị phù hợp.

Tại Bệnh viện Đa khoa Sài Gòn Tam Kỳ, các bác sĩ sẽ xác định mức độ bệnh và đưa ra phác đồ điều trị cá nhân hóa cho từng trường hợp, từ nhẹ đến nặng.

Các phương pháp điều trị viêm xoang cấp thường được áp dụng bao gồm:

Tự chăm sóc tại nhà với trường hợp nhẹ

Với các trường hợp viêm xoang cấp tính nhẹ, người bệnh có thể áp dụng các biện pháp hỗ trợ tại nhà theo hướng dẫn của bác sĩ để làm dịu triệu chứng:

• Rửa mũi bằng nước muối sinh lý (NaCl 0,9%): Đây là biện pháp đơn giản nhưng rất hiệu quả trong việc làm sạch xoang, giảm viêm và ngăn ngừa nhiễm trùng lan rộng. Người bệnh nên nhỏ dung dịch vào hốc mũi, cúi đầu nhẹ để nước muối chảy ra ngoài rồi xì sạch mũi. Có thể thực hiện nhiều lần trong ngày.
• Dùng thuốc thông mũi: Các hoạt chất như phenylpropanolamin, pseudoephedrin có thể giúp làm thông thoáng đường thở. Thuốc có thể được sử dụng dưới dạng uống hoặc xịt (xylometazoline, oxymetazoline), tuy nhiên cần lưu ý:
  • Chỉ nên dùng trong 5 – 7 ngày để tránh hiện tượng nhờn thuốc hoặc tắc nghẽn mũi hồi ứng (tình trạng nghẹt mũi nặng hơn sau khi ngưng thuốc).
  • Thận trọng với người có bệnh tim mạch, cao huyết áp do thuốc có thể gây kích thích hệ thần kinh hoặc làm tăng huyết áp.

Điều trị bằng thuốc nếu triệu chứng nặng hơn

Khi triệu chứng kéo dài hoặc nghiêm trọng hơn, bác sĩ có thể chỉ định một số thuốc điều trị sau:

• Thuốc xịt mũi chứa corticoid: Các hoạt chất như beclomethasone, budesonide, fluticasone,… giúp giảm viêm niêm mạc mũi, cải thiện các triệu chứng nghẹt mũi, chảy nước mũi, hắt hơi,… Corticoid dạng xịt ít gây tác dụng phụ, nhưng vẫn có thể gây khó chịu nhẹ như chảy máu cam, ho hoặc đau đầu.
• Thuốc corticoid đường uống: Chỉ được sử dụng trong thời gian ngắn (3-7 ngày) và trong các trường hợp viêm xoang cấp nặng có yếu tố dị ứng rõ rệt. Dù hiệu quả nhưng thuốc có thể gây ra các tác dụng phụ nguy hiểm như: loãng xương, viêm loét dạ dày, suy thượng thận,… nên chỉ dùng khi có chỉ định của bác sĩ.
• Kháng sinh: Kháng sinh chỉ được kê đơn khi xác định có nhiễm trùng do vi khuẩn, ví dụ như bệnh kéo dài quá 10 ngày, triệu chứng trầm trọng hơn hoặc tái phát nhiều lần. Một số kháng sinh thường dùng gồm amoxicillin, cephalosporin thế hệ 2-4 hoặc nhóm macrolid như azithromycin.
• Thuốc giảm đau hạ sốt: Nếu người bệnh có triệu chứng đau nhức vùng mặt, trán hoặc sốt, bác sĩ có thể chỉ định thuốc giảm đau như acetaminophen để làm dịu cơn đau và hạ nhiệt.

Lưu ý quan trọng: Người bệnh không nên tự ý dùng thuốc nếu chưa được chẩn đoán chính xác, đặc biệt là nhóm corticoid và kháng sinh.

Tại Bệnh viện Đa khoa Sài Gòn Tam Kỳ, đội ngũ bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng sẽ thăm khám trực tiếp, xác định nguyên nhân gây viêm xoang và chỉ định phương pháp điều trị phù hợp nhất với tình trạng sức khỏe hiện tại.

Việc điều trị đúng cách từ sớm sẽ giúp người bệnh nhanh chóng hồi phục, hạn chế nguy cơ chuyển sang viêm xoang mạn tính hoặc các biến chứng nguy hiểm.

Lưu ý khi điều trị viêm mũi xoang cấp tính

Để điều trị hiệu quả và phòng tránh biến chứng, người bệnh cần lưu ý:

• Tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ: Uống thuốc đúng liều, đủ ngày; không tự ý ngưng thuốc hay tăng liều.
• Nghỉ ngơi hợp lý, uống nhiều nước: Giúp cơ thể phục hồi nhanh và hỗ trợ dẫn lưu dịch xoang.
• Kê cao đầu khi ngủ: Giúp xoang thông thoáng, giảm cảm giác nghẹt mũi về đêm.
• Theo dõi dấu hiệu bất thường: Như sốt cao, sưng đau vùng mặt, khó thở,… cần đến bệnh viện ngay để được xử lý kịp thời.
• Thăm khám tại cơ sở y tế uy tín: Bệnh viện Đa khoa Sài Gòn Tam Kỳ là một trong những địa chỉ y tế uy tín, có đội ngũ bác sĩ chuyên khoa, giúp người bệnh được chẩn đoán và điều trị đúng hướng từ sớm.

Cách phòng ngừa viêm mũi xoang cấp tính

Viêm mũi xoang cấp tính có thể được hạn chế đáng kể nếu chủ động phòng ngừa từ sớm. Dưới đây là một số biện pháp hiệu quả:

• Tránh tiếp xúc với dị nguyên: Hạn chế tiếp xúc với phấn hoa, lông thú cưng, bụi bẩn, hóa chất, khói thuốc,… nếu bạn có cơ địa dị ứng.
• Bảo vệ đường hô hấp: Đeo khẩu trang khi ra ngoài, đặc biệt ở nơi đông người hoặc môi trường ô nhiễm.
• Giữ ấm cơ thể, nhất là vùng tai – mũi – họng: Tránh để cơ thể nhiễm lạnh, đặc biệt vào mùa mưa hoặc chuyển mùa.
• Phòng bệnh cúm, cảm lạnh: Đây là nguyên nhân phổ biến dẫn đến viêm xoang cấp. Nên tiêm vắc xin cúm hàng năm và hạn chế tiếp xúc với người đang nhiễm bệnh.
• Rửa tay thường xuyên: Sử dụng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn để ngăn ngừa sự lây lan của virus, vi khuẩn.
• Không hút thuốc lá: Khói thuốc làm tổn thương niêm mạc hô hấp, khiến dễ viêm nhiễm hơn.
• Điều trị dứt điểm các bệnh tai – mũi – họng: Viêm tai giữa hoặc viêm mũi kéo dài có thể lan sang xoang gây biến chứng.
• Tăng cường miễn dịch tự nhiên: Ăn uống đủ chất, bổ sung rau củ quả giàu vitamin A, C, D; ngủ đủ giấc, tập thể dục đều đặn giúp cơ thể đề kháng tốt hơn.

Chủ động phòng ngừa là cách tốt nhất để hạn chế nguy cơ mắc viêm mũi xoang cấp và các biến chứng liên quan.

Các câu hỏi thường gặp

Viêm mũi xoang cấp tính có nguy hiểm không?

Phần lớn trường hợp viêm mũi xoang cấp là do virus và có thể tự khỏi, không gây nguy hiểm cho người bệnh. Tuy nhiên, nếu bệnh do vi khuẩn và không được điều trị đúng cách thì vẫn có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như:

• Viêm mô tế bào quanh ổ mắt.
• Áp xe ổ mắt.
• Huyết khối xoang hang.
• Biến chứng nội sọ (tụ máu, viêm màng não,…) có thể đe dọa tính mạng nếu không được xử lý kịp thời.

Viêm mũi xoang cấp có lây không?

Viêm mũi xoang cấp tính CÓ THỂ LÂY LAN, nhưng mức độ lây phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh.

• Viêm do virus: Có khả năng lây lan qua đường hô hấp, tương tự như cúm hoặc cảm lạnh.
• Viêm do vi khuẩn: Không lây từ người này sang người khác.
Do đó, đeo khẩu trang và tiêm vắc xin cúm là biện pháp phòng ngừa hiệu quả.

Viêm xoang cấp gây chảy máu mũi không?

Thông thường, viêm xoang cấp không gây chảy máu mũi.
Các triệu chứng phổ biến hơn gồm:

• Nghẹt mũi, chảy dịch mũi (trong hoặc vàng xanh).
• Đau nhức vùng trán, má hoặc giữa hai mắt.
• Có thể kèm theo đau đầu nhẹ.

Nếu chảy máu mũi xảy ra, người bệnh nên kiểm tra thêm để loại trừ các nguyên nhân khác.

Viêm mũi xoang cấp thường không nguy hiểm nhưng cần được phát hiện và điều trị đúng cách để tránh biến chứng. Nếu cảm thấy bài viết hữu ích, bạn đọc hãy chia sẻ đến người thân và bạn bè để cùng nâng cao hiểu biết, chủ động chăm sóc sức khỏe mỗi ngày.

Xem thêm:

• Khám viêm xoang là gì? Gợi ý địa chỉ khám bệnh uy tín
• Hút xoang mũi có nên không? Phòng khám nào có dịch vụ này?
• Viêm xoang sàng sau: Dấu hiệu, nguyên nhân và điều trị